page0410

402

Siedlce

najpóźniej stuleciu malowany. Dzwonnica przy tym kościele wystawiona w poprzecz ulicy z niewielką do przejazdu bramą, ma w pewnym względzie postać bramy miejskiej i jej miejsce dawniej zastępowała. Na kopule, która jej szczyt pokrywa, widać cyfry C. O. książęcą koroną nakryte. Ratusz przez tęź samą Ogińską założony, jeśli nie pod względem starożytności, to pod względem osobliwości budowy zwraca uwagę na siebie. Zdobi go bowiem potężna ośmioboczna wieża do ²/₃ części swej wysokości murowana, w górze zaś drewnianem i blachą obitem wiązaniem zakończona. Na kopule wieńczącej tę wieżę stoi atlas z światem na głowie, w którym utkwiony jest piorunochron. Na tejże kopule znajdują się herby Czartoryskich i Ogińskich, oraz ich cyfry, szkoda że sama budowla ratuszna i znajdujące się przy nie^ jak zwykle przy dawnych ratuszach sklepy, są cokolwiek stosunkowo do wspomnionej wieży za niskie. Po podziale kraju, Siedlce przeszedłszy pod panowanie austryjackie, było miastem cyrkułowem, zwłaszcza gdy w r. 1804 rząd kupił je od ówczesnych właścicieli. Za księztwa Warszawskiego uczynione stolicą departamentu siedleckiego, który za utworzeniem królestwa Polskiego został osobnem województwem podlaskiem. Siedlce było wtedy stołecznem miastem tegoż województwa i znaczniej się jeszcze podniosło. Sądy, mnóstwo urzędników, przyczyniły się do tego. Przemianowane w roku 1837 na gubernijalne, w pałacu dziedziców mieściły ówczesne władze i ich bióra. Po przeniesieniu tych ostatnich do Lublina, gmach główny na szpital wojskowy przeznaczono. W ogrodzie tego pałacu stoi kaplica fundacyi tejże samej hetmanowej Ogińskiej, zewnątrz i wewnątrz ozdobiona w^r stylu greckim, z okrągłą na wierzchu kopułą. Kaplica ta oddaną jest teraz tutejszemu Towarzystwu Dobroczynności. W pośrodku jej nadedrzwiami jest figura ś. Heleny, a pod nią napis: ,,Twoje to dzieło, cośmy z rąk Twoich wzięli ofiarowaliśmy Tobie.” Na utrzymanie tej kaplicy ksiądz Seweryn Pachta Maryjanin. kapelan hetmanowej, zapisał 18,000 złp. z obowiązkiem, aby co środa i piątek msze święte w niej się odprawiały, co do dziś dnia się zachowuje. Jeden ołtarz kaplicy zdobi piękny obraz Pana Jezusa upadającego pod krzyżem, na ścianach wiszą wizerunki czterech ewangelistów i wizerunki księcia Michała Czartoryskiego kanclerza i małżonki jego, rodziców hetmanowej, jako też jej samej i jej męża. Zniszczona przez ogień kaplica ta odnowiona była przez ks. Czartoryskiego generała ziem podolskich, potem ręką czasu dotknięta odrestaurowaną została przed ośmią laty. W podziemiach jej spoczywają zwłoki wyżej wspomnionej Ogińskiej, która wielbiona powszechnie od wszystkich, skończyła życie w dniu 28 Sierpnia 1798 r. Gimnazyjum tutejsze mieści się także w jednym z pawilonów wspomnionego wyżej pałacu. W miejskiem archiwum nie ma nic osobliwego. Przy trybunale jednak tutejszym znajduje się osobne archiwum akt dawnych ziemi liwskiej, łukowskiej, stężyckiej, a w części drohickiej i. mielnickiej, w którem znajdują się akta nietylko w ju-rysdykcyi sądów ziemskich i grodzkich spisywane, ale jeszcze akta wójtowskie, radzieckie i burmistrzowskie, siedemnastu miast w tej części gubernii lubelskiej, to jest w dawniejszej gubernii podlaskiej położonych. Z tych najdawniejsze są Liwskie, sięgające roku 1445, a ogół wszystkich ksiąg w archiwum wspomnionem 1557 sztuk wynosi. Gdy w r. 1844 gubernija podlaska weszła w.skład lubelskiej, Siedlce zostały miastem powiatowem. W r. 1865 d. 31 Lipca stało się ofiarą ognia, który trwając całą dobę zniszczył trzy najpiękniejsze ulice, warszawską, piękną i prospektową. Spłonęły wtedy 104 domy zabezpieczone w wysokości 53,740 rs. Teraz Siedlce liczy ogólnej ludności