page0036

26

skutek swych uczonych zabiegów zwrócić :się do naszych zmysłów, i dać nam jakieś małe wrażenie: odczytanie wysokości, do której wzniosła się rtęć w ogrzanym termometrze odbywa się przez wrażenie wzrokowe; wzrok również konttroluje ruchy wagi i analizuje pismo sfygmografui. Można przyznać fizykom i fizyologom wszystkiie korzyści przyrządów — nie w tern rzecz; ale dowodzi to poprostu, że wrażenia wrażeniom nierównee; niektóre wrażenia są lepsze od innych, dokładmiejsze. Wrażenie wzrokowe jako łącznik z przesttrzenią uchodzi za najwięcej naukowe, za to, którerm usiłują zastąpić wszystkie inne. Ale ostateczmie jest to tylko wrażenie. Przypuśćmy, że w całłej tej wzgardzie fizyków dla wrażenia, jest tylko) szermierka słowna; łatwo byłoby wtedy popra wić ją kilku zdaniami i nie zostałoby śladu po ni<ej. Ale oto rzecz ważniejsza. Kiedy przekonano się, że nasze poznanie świata zewnętrznego ogranicza się do wrażeń, nie podobna zrozumieć, jak można najmować się, jak to czynią fizycy, badaniami nad bmdową materyi.

Dotąd mieliśmy trzy główne sposoby przedstawiania sobie zjawisk fizycznych we wszechś.wiecie. Pierwszy, najbardziej abstrakcyjny, najbardziiej daleki od rzeczywistości, jest głównie słowny,, zasadza się on na użyciu formuł, w których gatunek zjawisk zastępuje wielkość ich, w których wielkość ta staje się przedmiotem abstrakcyjnych rozumowań, pozwalających przewidzieć jej

http://rcin.org.pl