page0495

487

Skanderbeg — Skandynawia

odznaczający się kształtem ciała i raoralnemi przymiotami, został obrzezany i wychowywany na muzułmana; w 19 roku życia otrzymał sandżakostwo. Odważnemi czyny nabył nazwę Iskenberga, to jest księcia Alexandra. Gdy jednak po śmierci ojca jego w r. 1432 sułtan zabrał jego księztwo, Skanderbeg mocno się tern obraził. Trzej jego bracia powolnie zatruwani, już byli zmarli; podobny los czekał i jego; dla tego umknął on z wojska, mając lat 29, i od sekretarza stanu sułtana wymógł rozkaz do dowódzcy Krój i (dzisiaj Akhissaru) w Albanii, aby okazicielowi jako swemu następcy twierdzę tę wydał. Zaledwie pochwycił rozkaz do rąk, natychmiast ściął sekretarza i 10 Listopada 1443 r. uciekł do lesistych wzgórzów nad Driną. Tu zgromadził 600 wychodźców i mieszkańców górskich, którym po zajęciu Kroi, nocą bramy otworzył. Załogę turecką śpiącą wymordowano. Potem przywołał swoich krewnych i wszystkich walecznych albańczyków do Kroi dla wyswobodzenia kraju. Twierdze bez oporu otwierały mu swe bramy i Skanderbeg w ciągu miesiąca opanował całą Albaniją. Teraz zwołał książąt sąsiednich Albanii do Lissus (Alesio, przy ujściu Driny), którzy uznali go swoim władzcą i haracz zapłacili. Poczem na czele 8,000 jazdy i 7,000 piechoty wyruszył przeciwko 40,000 turkom pod Ali-Paszą i pobił ich zupełnie, a trzech innych paszów również pokonał. Na-koniec w Maju 1449, sam Murad ze 100,000 ludzi uderzył na niego, ale bez skutku. Następnego roku Murad obiegł Kroję, ale Skanderbeg zmusił go do ustąpienia. Po śmierci Murada w r. 1451 Skanderbeg, jakkolwiek kilkakroć pobity i przez odstępstwo niektórych dowódzców osłabiony, utrzymał się jednak przy posiadaniu Albanii przeciw wojsku Mohameda II, tak że ten nakoniec pokojem z r. 1461, kraj przy nim pozostawić musiał. Po upływie lat trzech, gdy Pius II obwołał krucyatę, Skanderbeg namówiony przez posła Wenecyi i przez legata papiezkiego zerwał pokój i kolejno pokonał dwóch najznaczniejszych wodzów sułtana. Nakoniec sam Mohamed wyruszył w 100,000 ludzi do Albanii, ale nic pod Kroją nie wskórał; powtórnie przez Skanderbega pobity, musiał z kraju ustąpić. Wkrótce potem Skanderbeg umarł w Alisso 1466 i tam pochowany. Zostawił małoletniego syna Jana, i oddał go w opiekę rzeczypospo-litej Weneckiej. Wojna trwola jeszcze lat dwanaście; turcy zdobyli Kroję, a po krwaw^rem spustoszeniu cały kraj poddał się Porcie.

Skandować (z łacińskiego: scandere, wchodzić na górę), jestto recytować wiersze według podziału właściwego na pojedyńcze takty metryczne. Przy czytaniu jednak ścisłe i prawidłowe skandowanie (scansio) nie powinno zanadto wpadać w ucho, a raczej służy ono tylko do wprawy w nauce. F. H. L.

Skandynawija, półwysep w Europie północnej, rozciągający się od poł-nocno-wschodu na przestrzeni około 70 mil, granicząc zRossyją, od22¹/₂°—49° wsch. dług., i od 55^l/₃^e—71^l/₆ półn. szer. między morzem lodowatem, oceanem atlantyckim, morzem północnem, Skager-Rackem, Kattegatem i Sundem na północ i zachód z jednej, a odnogą Botnicką i morzem wschodmem na wschód i południe z drugiej strony, w długości prawie 270, a w szerokości 50 do 100 mil. Półwysep ten obejmuje oba królestwa Norwegii (ob.) i Szwecyi (ob.), ma prawie 14,000 mil kwadratowych. Kształt jego gruntu pochodzi głównie od wzgórz, które mianowicie w zachodniej połowie, a więc głównie w Norwegii, czynią go zupełnie krajem górskim, podczas gdy część zachodnia albo Szwecya ma po większej części kształt płaszczyzny. Góry Skandynawskie, nie mające żadnego związku z innemi górami Europy, rozciągają się od Warangerfiord na północo-wschodzie, aż do przedgórza Lindesnas na południo-zachodzie, czyli od 71°—58° półn. szer., blisko ma 240 mil długości, a w przecięciu od zachodu