0000018 (7)

1.6.3. Trening obwodowy

Trening obwodowy opiera się na zasadach podobnych jak w metodzie kształtowania ciała, jednakże w związku z założeniem równoczesnego kształtowania siły oraz wytrzymałości stosuje się mniejszy opór w poszczególnych ćwiczeniach. Nie ma również w zasadzie przerw wypoczynkowych między poszczególnymi seriami.

Do treningu obwodowego dobiera się 8—12 różnych ćwiczeń zależnie od ustalonego celu treningu. Zwykle trening obwodowy jest w ogóle ważnym elementem treningu ogólnorozwojowego. Po zapoznaniu się z techniką i sposobem wykonywania ćwiczeń przeprowadza się sprawdzian określający aktualne możliwości wykonania danego zadania ruchowego przez każdego z ćwiczących. Norma wyjściowa do ćwiczeń wynosi 50% aktualnych możliwości usprawnianego. Na przykład jeśli ćwiczący wykonał na sprawdzianie 10 ugięć ramion w podporze (pompek), wyznacza mu się za normę 5 powtórzeń tego ćwiczenia. Przyjmuje się, że czas wykonania ćwiczenia powinien mieścić się w granicach 60 sekund, a liczba powtórzeń nie powinna być większa niż 10—15 przy szybkim tempie wykonywania ćwiczeń.

Określa się również czas potrzebny na „pokonanie” całego obwodu (razem 8—12 „stacji” ćwiczeń) lub jego wielokrotności. W praktyce nie powtarza się obwodu więcej niż trzy razy. Po wykonaniu ćwiczeń wchodzących w skład obwodu ćwiczący nie powinien być zbyt zmęczony.

W momencie gdy ćwiczący osiągnął zaplanowany uprzednio czas wykonania ćwiczeń, robi się kolejny sprawdzian i zmienia normy na trudniejsze według podanej zasady. Jeżeli zwiększymy opór, to w ten sposób mocniej wpływamy na kształtowanie dyspozycji siłowych, natomiast zwiększając liczbę powtórzeń obwodów bardziej rozwijamy wytrzymałość.

Od ustaleń wyjściowych do ponownego sprawdzianu cykl pracy trwa około 4—6 tygodni. Przykładem treningu obwodowego były tzw. tory przeszkód w sporcie inwalidów. Obecnie w Polsce zaniechano rozgrywania zawodów w tej konkurencji z inwalidami narządu ruchu.

Trening obwodowy jest szczególnie wskazany dla osób z różnego rodzaju schorzeniami narządu ruchu. Ma tę zaletę, że może być stosowany na różnych etapach treningu leczniczego. Jest prowadzony zarówno w klinikach rehabilitacji, jak w ośrodkach ZS „Start” zajmujących się krzewieniem kultury fizycznej wśród inwalidów.

Trening obwodowy podnosi dyspozycje siłowe, zwiększa odporność organizmu na zmęczenie, nie pomniejsza szybkości i koordynacji ruchów, doskonali funkcje krążenia i oddychania. Jest bardzo atrakcyjny i sprawia wiele zadowolenia ćwiczącym.

Opiera się na podobnych zasadach jak trening obwodowy, cechuje go jednak mniejsza intensywność ćwiczeń i względnie stałe obciążenie w jednostce czasu. Ustala się je w ten sposób, aby w jednej serii można było wykonać do 30 powtórzeń. Tempo ćwiczeń jest wolne. przerw między seriami nie stosuje się, trening ma charakter ciągły. Pod wpływem tego rodzaju pracy doskonalą się dyspozycje siłowo-wytrzymałościowe, wzrasta odporność na zmęczenie, ale w zasadzie nie następuje przyrost masy mięśniowej.

Metoda treningu siłowo-wytrzymałościowego ma zastosowanie między innymi w tzw. systemie ćwiczeń ciężarkowo-bloezkowych w usprawnianiu leczniczym.

1.6.5. Trening izometryczny siły mięśniowej

Jest to metoda szczególnie wartościowa w pierwszych etapach rehabilitacji leczniczej chorego. Polega ona na stosowaniu maksymalnych i zbliżonych do maksymalnych napięć mięśniowych o charakterze statycznym. Nie wymaga specjalnego sprzętu, można ją stosować praktycznie przy każdym rodzaju unieruchomienia pacjenta. Szczególnie jest zalecana w okresie przygotowywania kikuta do pro-tezowania [72 i 89].

W metodzie izometrycznej zaleca się ćwiczyć codziennie, stosując napięcia mięśniowe stanowiące od 80 do 100% napięcia maksymalnego. Czas skurczu powinien wynosić 5—6 sekund. Każde ćwiczenie powinno być powtarzane w tych samych ustawieniach kątowych w stawach dwukrotnie, z około 10-sekundową przerwą między powtórzeniami. Wskazane jest wykonywanie tych samych ćwiczeń w różnych ustawieniach kątowych. Czas przerw między poszczególnymi ćwiczeniami ustala się od 30 sekund do trzech minut.

Zaczynając stosować trening izometryczny należy przechodzić stopniowo od napięć stosunkowo niewielkich (50—60%, trwających 2—3 sekundy) do maksymalnych (5—6 sekund).

1.6.6. Metoda mieszana (tzw. skurczów pośrednich)

Metoda skurczów pośrednich polega na tym. że w trakcie ćwiczenia dynamicznego stosujemy kilka zatrzymań ruchu (2—3). Nie zdając sobie często sprawy postępujemy tak podczas usprawniania jakiegoś stawu: ruch jest kontrolowany przez pacjenta, bardzo ostrożny i z licznymi zatrzymaniami. Zwykle też metoda ta służy do wzmacniania jakiejś grupy mięśni, na przykład w obrębie stawu kolanowego, łokciowego czy ramiennego. Jako opór stosuje się wówczas

35