page0516

508

Skarga

gocki). Przedmowa jest do Anny z Lipnik Komarniekiej, kasztelanowej Czechowskiej. To tylko wydanie zawiera przemowę o męczennikach heretyckich, jak też potem znowu wydaną o męczennikach Anglik, Francji i towarzystwa Jezusowego i krótką wiadomość o początkach jezuitów, z Wawrzyńca Saryjusza, wyd. 3-ie, tamże, 1591 in folio, wyd. 4-te, tamże,'1598, in folio, wyd. 5-te, tamże, 1601, in folio druk gocki wyd. 6-te, tamże, 1603, in folio, przypisane królewiczowi Władysławowi mającemu wtenczas 8 lat; wydanie 7-me, tamże, 1604, in folio, wyd. 8-me, Wilno, 1610, in folio, wyd. 9-le, Kraków, 1612, in folio). Po śmierci zaś księdza Skargi wyszły następujące wydania prawe wszystkie z dodatkami, zmianami lub brakami; (wydanie 10-te, Kraków, 1615, in folio, w'yd. 11-te, tamże, 1619, in folio, wj^yd. 12-te; tamże, 1628, in folio, wyd. 13-te, tamże, 1629, in folio), razem z kazaniem Birkowskiego na pogrzebie Skargi mianem, (wydanie 14-te, tamże, 1644, in folio). Wtem wydaniu znajdują się obydwie przedmowy i do królewicza i do Anny Komornickiej, (wydanie 15-te, Poznań, druk jezuitów, 1700—1702, dwa tomy, in folio, druk gocki), przypisane od kollegijum Wiktoryi Radziejowskiej, starościnie wsehowskiej, ijej matce Annie Bulakowskiej, pomnożone jest życiem wielebnego ks. Wojciecha Męcińskiego, S. J. wyjętem z Al legambego i Tannera; (wyd. 16-te, Wilno, druk. akademii 1747, 2 tomy; in folio, wyd. 17-te, tamże, 1750, 2 tomy, in folio;, przypisane Tadeuszowi z Kozielska Ogińskiemu, wojewodzie trockiemu, z przydaniem krótkiego życiorysu księdze Skargi, wyliczenie jego dzieł, tudzież życia świętej Joanny Franciszki Fremiot de Chantal, (wydanie 18-te, tamże, wyd. 19-te; 1780, 2 tomy, in folio. wyd. 20-te, Połock druk. jezuitów, 1819—1820, 6 tomów; w 8-ce). Ale przez wypędzenie jezuitów, z Rossyi nie było dokońezonem) wyd. 21-sze, Wiedeń, druk mechitarystów, 1843, 2 tomy, w 4-ce). W niem dodane są życia B. Leonarda de Porto Mau-ritio, B. Józefata Kuncewicza, arcybiskupa połockiego, SS. Franciszka Sa-lezego, Wincentego z Pauli i Józefa Kalassantego, przez jezuitów galicyjskich napisane, (wyd. 22-te, Piekary na Szląsku, 1851, w 8-ce, wyd. 23-eie, Lwów, u Poremby, 1851), również niedokończone wy. 23-cie; pod tytułem: Żywoty świętych pamhieh narodu polskiego, w Biblijotece polskiej Turowskiego, (Sanok, 1855), wyd. 25-te; pod tytułem: Żywoty świętych, Starego i nowego Zakonu, podług księdza Piotra Skargi, wydane przez K. W. Józefowicza. Nazwisko zmyślone, gdyż właściwym wydawcą był Massalski Tomasz (ob.), który znacznie to dzieło przerobił i swoim nakładem po niezmiernie taniej cenie na świat puścił, druk. w Warszawie, u księży missyjonarzy 1857, w 8-ce więk., (wyd. 26-te; Wiedeń, u mechitarystów, 1858—1860, w 4-ce, wyd. 27-me; Petersburg, nakład Wolffa, 1862, 2 t. w 8-ce wiek.) Znajduje się też i czeskie tego dzieia tłomaczenie, pod tytułem: Żiwoty Smatych od Petra Skarga spisane, preloione z polskieho skrze Sebastyjana Scypionu, (Praga, 1640). Dzieło po kazaniach najwięcej u nas cenione, pisane było dla młodzieży, która atoli bez dozoru starszych czytać je nie mogła. W żywotach tych piękną polszczyzną skreślonych, autor jest malowniczy i wymowny, a podaje całkowity prawie obraz dziejów chrześcijaństwa, z nauką wiary, obyczajów i budu-jącemi przykładami życia dla każdego wieku, stanu i położenia. Lecz wcale nie jest historycznem i bez wszelkiej krytyki, mieści albowiem w sobie podania dziejow'0 meudowodnione, i legendy przechodzące niekiedy podobieństwo do prawdy, które chociażby wprowadzone były nie jako dowody, lecz jako nauczające przykłady, allegoryje i powieści, zawsze są rażąccmi i zdrowemu rozsądkowi przeeiwnemi. 6) Arles duodecim Sacramentariorum she Zwiń-