page0529

521

Skidełi — Skierniewice

szkoły w roku 1832. W następnym roku za otworzeniem w Wilnie akademii duchownej rzymsko-katolickiej, też samą katedrę objął i gorliwie nauczał pisma, świętego. Umarł w Wilnie 20 Listopada 1837. Wydał z druku, oprócz licznych rozpraw i kazań drukowanych po czasopismach miejscowych, osobno: 1) De eminentm et juribus episcoponim super presbiteros, (Wilno, 1823, w 8-ce).    2) De Simoniae crimine, (tamże, 1823, w 8-ce).    3) Celniejsze

prawidła homiletyki czyli wymowy Kościelnej, (tamże, 1835, w 8-ce).    4)

Napisał drugą i trzecią część katechizmu większego używanego po szkołach. Jego także staraniem wyszły dwa wydania Kazań ks. Chodaniego, (Wilno, 1828 r. i 1832), na których czele uimeśeił uwagi o stylu i wysłowieniu tych kazań.    F. M. iS.

Skierniewice, miasto rządowe wgubernn Warszawskiej, w pow iecie rawskim, nad rzeką Łupną, przy kolei warszawsko-wiedeńskiej, od Warszawy mil 9 odległe. Niegdyś wieś, w dawnych przywilejach już w r. 1359 zwana Damba, Dęba, należąca do dóbr stołowych arcybiskupów gnieźnieńskich, którą Jan Odrowąż ze Sprowy wyjednawszy przywilej Kazimierzą Jagiellończyka, wyniósł w r. 1463 na miasto, nadał praw-o niemieckie, ustanowił targi, jarmarki i t. d. Miasto otrzymało pierwotn ie nazwisko Fk wiernie wice, co później zamieniono na Skierniew ice. Nazw a ta pochodzić ma według jednych od rzeki Skier-niewki, która teraz jest Łupną, według drugich od skwierczącego głosu kwiczołów', które się na jałowcach tutejszych obficie znajdują. Cóźkolwiek bądź miasto wkrótce stało się ulubionem mieszkaniem arcybiskupów, i było aż do ostatnich czasów bytu Rzeczypospolitej, rezydencyją jej prymasów". Wszyscy oni starali slo o wzniesienie i o ulepszenie swej stolicy; w^r uposażeniu i ozdobieniu jej szczególnie hojnemi byli: Jan z Sienna, Zbigniew- Oleśnicki, Jędrzej z Horyszowie i Jan Łaski. Ten ostatni zostawił po sobie dużo śladów w Skierniewicach, budow ał kościoły, uposażał szpitale, rządząc zaś w dobrach tutejszych jak książę udzielny, zaprowadzał sądy prymasowskie nadworne, miał tu swój dwór sądowy, juryzdykcyją, miał i sędziego nadwornego, burgrabiów i as-sessorów ze szlachty, a sędzia wyrokował w jego imieniu. Arcybiskup Prze-rębski założył w Skierniewicach sławną szkołę, której rektorem był uczony Benedykt Herbest (ob.) Losy tej szkoły i celniejszych jej uczniów' wylicza Łukaszewicz, {łłistoryja szkół tom III, str. 513). Prymas i Wojciech Baranowski, pierwszy zaczął tu wznosić pałac murowany dla arcybiskupów, snadź przed nim mieszkali w drewnianym dworze. Budowli dokonał Wawrzyniec Gębicki 1619 roku. Pałac przydał wiele życia Skierniewicom, odtąd prymasi najczęściej w nim przemieszkiwali, szczególnie weszło to w zwyczaj pod koniec XVII iw całym XVIII wieku. W nim zmarli prymasi: Henryk Firlej 1626,-Stanisław Szembek 1721 r., Adam Komorowski 1759. Za Macieja Łubieńskiego na prośbo posłów' ziemskich województwa Rawskiego, na sejmie 1641 znacznie rozszerzono handlowe przywileje Skierniewic. Stany pozwoliły na zaprowadzenie jarmarków cztery razy do roku. W czasie morow^rej zarazy 1652 roku przemieszkiwał tu czas jakiś król Jan Kazimierz, gdy jednak zaraza doszła, przeniósł sie do Łowicza. Prymas Szembek Stanisław wzniósł w Skierniewicach kościół świętego Stanisława, zaś prymas Teodor Potocki rządził tutaj calem państwem, gdy króla nie było w Polsce. Krzysztof Szembek, następny arcybiskup, już prawie nie opuszczał Skierniewic. Za jegoto mianowicie prymasow'stwa tutejszy dworzec arcybiskupi, staje się jakby zamkiem królewskim, wszystkie ważne sprawy opierają się o Skierniewice, był tu dwór świetny, pełno panów, szlachty, którzy przedstawiali swoje interesa i prośby. Wła-