page0614

606

Słoma — Słoń

dachów, na podścioł pod bydło i konie tudzież na maty i powrozy słomiane. Słomę najzdatniejszą na paszę dają rośliny groszkowe, owies, jęczmień. Prócz tego słomy używają na rozmaite wyroby, jak kapelusze i inne plecionki na pokrycia stołów, do wykładania na drzewie, na wyrób kwiatów i t. d. a także wyrabiają z niej papier i tekturę. Na plecionki słomiane, stosownie do ich dobroci, używają słomy z żyta, pszenicy, owsa, jęczmieniu i ryżu. Znane delikatne kapelusze florenckie, tak zwane słomkowe, wyrabiaj ąze słomy brodatej odmiany pszenicy jarej, którą w Toskanii nazywają marzuolo albo marzolano. W tym celu sieją nasienie 6 razy gęściej niż przy zwykłej uprawie pszenicy, przez co źdźbła wyrastają cienkie i takich właśnie na plecionki potrzeba. Skoro kłosy do połowy się wykształcą, wyrywają źdźbła z korzeniami, bielą je na rosie i świetle słonecznem, oddzielają części dolne jako nieużyteczne, a pozostałe części według cienkości sortują, bielą jeszcze za pomocą kwasu siarkawego i każde źdźbło rozdzierają na dwie części, używając do wyrobu części cieńsze oddzielnie od grubszych. Z 7—14 źdźbeł tym sposobem przygotowanych wyrabiają ręcznie taśmy plecione, przy czem zwracają głównie uwagę, aby plecionka była jednostajna i końce źdźbeł ukryte. Plecionki słomiane znowu siarkują, płasko prasują i nakoniec przez zszycie ich z sobą otrzymują kapelusze. Cien-kośc i delikatność kapeluszy florenckich ocenia się z liczby plecionek wchodzących do skrzydeł, które u kapeluszy damskich bywają na 21 y₂ centymetra (przeszło 8 cali) szerokie i składają się z 15—100 zwykle zaś z 20—60 plecionek. Do niektórych gatunków kapeluszy i na plecionki mające inne przez-znaezenie, używają słomki otrzymanej z podzielenia ździebeł na 6—12 pasków, takie jednak wyroby nie są tak trwałe, jak otrzymane z źdźbeł całkowitych a nadto z jednej tylko strony mają piękny połysk; na takiem wyroby używają się źdźbła grubsze tudzież odcięte dolne końce od części górnych oddzielnie,, jak powiedziano wyrabianych.

Słomka, lub Sionka (Seohpax rusticola L.), gatunek z rodzaju scolopax L. ob. Bekas.

Słomniki, miasteczko rządowe w gubernii radomskiej, powiecie miechów-skim, nad rzeką Szreniawą, od miasta powiatowego mil 2 odległe. Założone przez Kazimierza Wielkiego w r. 1358, otrzymało jednocześnie prawo niemieckie, z oznaczeniem podatków, jakie ma do skarbu opłacać. Od króla Kazimierza Jagiellończyka w latach 1454 i 1460 otrzymało wolność sprzedawania soli i wybierania targowego. Zygmunt I przywilejem r. 1507 uwolnił je od niektórych ciężarów, a syn jego Zygmunt August w^r r. 1567 nadał takie swobody i przywileje, jakie podówczas mieszkańcom Krakow^ra służyły. Na mocy przywileju 1635 roku pobierać poczęli mieszczanie mostowe, pod obowiązkiem naprawiania mostów na Szreniawie. Miasto tedy było ludne, zamożne, rzemieślnikami i kupcami licznemi osiadłe. Przed wojnami szwedzkiemi miało 116 domów murowauych, oprócz drewnianych, z których tylko 29 później zostało. Drewniany kościół tutejszy wystawił król Kazimierz Wielki w pierwszym zaraz roku swego panowania. Zrabowany w czasie najazdów szwedzkich, w kilkanaście lat później pogorzał i w końcu XVII wieku na nowo został odbudowany. Dziś miasteczko liczy ogólnej ludności 2,147 głów; ma domów 147. Jest tu magistrat, sąd pokoju okręgu miechowskiego, stacyja pocztowa. Tkaczy sukna 17, jarmarków odbywa się 6 w roku. F. M S.

Słoń (Elephas L.), rodzaj ssących gruboskórnych, o nogach pięciopalco-wych; palce objęte skórą, z pod której tylko paznogciow^rate kopytka są widocz-