page0734

726    Smoleń — Smoleńska gubernija

się o ściany wystającego ze skał cypliska, trzecia zaś sam wierzchołek wieńczyła, tworząc jakoby oddzielną warownią, bezpieczeństwa tamtych pilnującą. Stylu przecież budownictwa trudno jest w tej mierze dośledzić; z dolnych zabudowań, części tylko ścian się dochowały a z wierzchołkowego proste rnury i jedna okrągła baszta. Zamek Smoleń położeniem swojem nad daleką panuje okolicą i stanowi jeden z najpiękniejszych naszych krajobrazów. Uroz/naicają go jeszcze drzewa jodłowe i bukowe przy podstawie góry rozesłane i piętrzące się po jej ścianach. Jest on obecnie własnością Hubickich, wieś zaś liczy ogólnej ludności 190 głów i należy do parafii Strzegowa.    F. M. S.

Smoleńsk, miasto gubernialne gubernii Smoleńskiej, leży pod 54⁰47’ szerokości północnej i 49°43’ długości wschodniej, na lewym wzniosłym brzegu Dniepru. Czas założenia Smoleńska niewiadomy. W IX wieku był on głó-wnem miastem narodu słowiańskiego, Krywiczów. Jako udzielne księztwo Smoleńskie, wspominane w latopisach dopiero w połowie XI wieku. Księztwo to miało ważne znaczenie historyczne w stosunku do Nowogrodu i Kijowa. Nowogród władzców swych wybierał z rodu książąt smoleńskich; smoleńscy też książęta zwykle wstępowali na wielkoksiążęcy tron kijowski. Z traktatu Smoleńska z Rygą i Gotlandyją w r. 1228 zawartego widzimy, iż wtenczas już to miasto obszerny z niemi handel prowadziło. Następnie, z utworzeniem potężnego ksieztwa Włodzimiersko-Zaleskiego, wpływ Smoleńska na inne udziały zmniejszać się zaczął, lecz handlowe jego stosunki z miastami niemieckiemi trwały ciągle. W XIV wieku Smoleńskie księztwo hołdowało Litwie, w roku zaś 1404 zupełnie zostało do niej przyłączone przez Witulda i zamienione z czasem na województwo. Za Zygmuuta I zdobył Smoleńsk w r. 1514, wielki książę moskiewski Wasili Iwanowicz. Dopiero Zygmunt III odzyskał ten kraj w r. 1611. Za króla Jana Kazimierza, car Alexy Michałowicz opanował Smoleńsk w r. 1654. Rozejm Andruszowski w r. 1667 utwierdził przyłączenie tego miasta do Rossyi, co też późniejsze traktaty (Grzymułtowski w r. 1686 i dalsze w r. 1764 i 1768) ponowiły. Zygmunt III fundował w Smoleńsku katedrę biskupią. Pierwszym pasterzem był tu Piotr Parczewski, przez króla Władysława IV w r. 1638 mianowany, ostatnim był Tymoteusz Gorzeński. Podczas wojny z Rossyją, Smoleńsk zdobyty był, po dwudniowej bitwie d. 15 i 16 Sierpnia 1812 r., przez wojska Napoleona I. Obecnie miasto posiada ziemi 4,288 dziesięcin i 2,146 sążni kwadratowych; domów ma 2,107 (z tych 138 murowanych), 5 składów' towarowych, 177 sklepów; cerkwi 30 przeszło, kościół katolicki i ewangelicko-luterski. Wpływ roczny do kassy miejskiej wynosi 11,033 rs. Fabryk i zakładów przemysłowych 49, produkujących rocznie za 67,065 rs.

Z tych znaczniejsze: do topienia łoju i fabryki świec (2), produkujące za 18,950 rs., skór (16), prod. za 16,730, do robienia kaszy ([10), prod. za 20,100 rs. i inne. Wyroby tych fabryk i zakładów sprzedają się na miejscu, tudzież do gubernij Witebskiej i Mohylewskiej. Z zakładów naukowych, gimnazyjum, seminaryjum duchowne, szkoła powiatowa, dwie szkoły elementarne rządowe,

7 prywatnych pensyj i szkół elementarnych. Jarmarków dorocznych dwa (w Czerwcu i Grudniu), na których sprzedają towarów za summę od 7,000 do 12,000 rs. Liczba mieszkańców Smoleńska wynosi 23,091 głów płci obojga.

O */₇ mili od miasta leżą zwaliska Śniadyńskiego monasteru; tu odkryte fundamenta cerkwi Borysohlebskiej, zbudowanej w r. 1145 przez smoleńskiego księcia Romana Mścisławicza.    J. S...

Smoleńska gubernija, leży między 53^u50’ i 56°36’ szerokości północnej, a 48°30⁷ i 53°25" długości wschodniej. Największa jej rozległość w linijach