page0737

Smoleńska gubernia — Smoleńskie województwo 729

żydów 154, mahometan 5 głów płci obojga. Rolnictwo jakkolwiek skąpo, po większej części, pracę rolnika nagradza, stanowi główne mieszki iców zatrudnienie. Sieją tu żyto, owies, jęczmień i tatarkę; w mniejszej ilości pszenicę, len i groch. Łąki zajmują 263,694 dziesięcin, czyli na 5 dzies. ziemi uprawnej przypada jedna tylko dziesięcina ziemi łącznej. Najlepsze sianożęcia znajdują się nad brzegami rzek Kaspli, Wopi, Gżaci, Jauzy, Moskwy i Ugry. Na łąkach włościan rządów ych jedna dziesięcina daje w przecięciu 65 pudów siana. Ogro-downictwo warzywne i owocowe mało znaczące. Z drzew owocowych powszechnie uprawiane są jabłonie; po nich idą wiśnie, śliwy i grusze; z krzewów, agrest i porzeczki. Pszczółnictwo w dawnych czasach było tu w stanie kwitnącym; miasta Wiaźma, Dorohobuź, a szczególniej Rosław słynęły z handlu miodem i woskiem. Kupcy niemieccy nabywali te płody w księztwie Smoleńskiem i wywozili za granicę. Obecnie pszczolnictwo z każdym Tokiem coraz bardziiej upada. Konie są w ogóle małego wzrostu i niesilne; bydło rogate podobnież drobnej rasy. W jednem z lat ubiegłych w gubernii Smoleńskiej było: koni 411.136 sztuk; bydła rogatego 597,183, trzody chlewnej 201,656, owiec 598.594 i kóz 7,312 sztuk. Fabryk niewielkich i zakładów przemysłowych w gubernii jest 259; pracuje na nich około 4,000 ludzi; produkacyja ich wynosi rocznie 1,127,000 rs. Z tych znaczniejsze: gorzelnie (23), produkujące za rs. 337.674, fabryki sukna (8) produkujące za 217,325, kryształu (2) produkujące za 133,857, skór (52), produkujące za 123,403, szkła (5), produkujące za 60,504, świec i do topienia łoju (23), za 47,250, do robienia serów (24), za 37,018, cegielnie (45), za 24,701 rs., i t. d. Większa cześć fabryk i zakładów należy do miejscowych właścicieli dóbr ziemskich, którzy używali dotąd do roboty jedynie swych poddanych, tak, iż gałęź ta przemysłu nie dawała tamecznym mieszkańcom żadnego sposobu zarobkowania. Niektóre miejscowości mają też właściwe sobie przemysły; tak np. w m. Gżatsku, wyrabia sic znaczna ilość gwoździ; w powiecie tegoż, włościanie trudnią się robieniem serów; miasto Wiaźma słynie na całą Rossyję ze swych pierników; ze Smoleńska wywożą do Rygi konfitury suche i cukry; mieszkańcy powiatów Jelnińskiego i Rosław-skiego robią wasągi, koła, naczynia drewniane i pędzą dziegieć, i t. d. Nadto mieszkańcy trudnią się budową statków wodnych, spławem drzewca, zboża i innych towarów. Z przystani znaczniejsze w m. Biały i Gżatsku (dla spławu do Petersburga i Rygi) tudzież w m. Porzeczu; tu przywożą płody gubernij Orłowskiej, Kaługskiej i Czernihowskiej, mianowicie olej konopny, pieńkę, zboże różnego rodzaju, miód, płótno żaglowe, skóry i t. d.; to wszystko spławia się Dźwiną zachodnią do Rygi. Z miejscowych płodów z gubernii wywożą zboże (w latach urodzajnych), pieńkę, siemię konopne, len, drzewo, skóry i łój, wosk i miód, pierniki wiazemskie, papier, sukna surowe, bawełnę przędzoną, szkło i kryształ. W zamian za te towary, gubernija Smoleńska otrzymuje: sól, ryby, bydło rogate i konie, mąkę pszenną, tytoń i tabakę, łyka, żelazo, wyroby żelazne i z surowcu, naczynia kamienne, fajansowe i porcelanowe, towary kolońskie, wyroby rękodzielnicze i w ogóle przedmioty zbytkowe. Na jarmarki po miastach i niektórych osadach w gubernii przypadające, w jednem z lat ubiegłych przywieziono towarów za 606,272, sprzedano za 319,649 rubli sr. Herb gubernii: w srebrnem polu czarna armata na złotej lawecie, nad armatą ptak rajski. (Podług dzieła: Charkowa, Opis gubernii Smoleńskiej. Petersburg, 1862.)    J. Sa...

Smoleńskie województwo, niegdyś księztwo udzielne i długo w XIV wieku hołdujące Litwie, zupełnie zostało do niej przyłączone r. 1403 przez