page0736

728

Smoleńska gnbenija

b) witebsko-rosławska, łącząca przez Smoleńsk zachodnią ezęśe cesarstwa z gubernijami południowemi. Drogi pocztowe: petersburgska i moskiewska. Do drugorzędnych należą: 1) drogi pocztowe od Smoleńska do miast powiatowych nie na głównych kommunikacyjach leżących, 2) drogi kupieckie, dawne pocztowe, między wszystkiemi miastami i powiatami. W ogóle kommunikacyje lądowe są w smutnym stanie: na wiosnę i w jesieni tające śniegi i deszcze ro -bią te drogi niepodobnemi do przebycia; mało co lepiej bywa w zimie, zwłaszcza, gdy ta jest zbyt śnieżna, a nawet w lecie tak deszcze jak i susza psują nieustannie te drogi. Grunt w gubernii jest bardzo rozmaity. Przeważającą jego cz^ść składową stanowi glina; w jednych miejscowościach zmieszana z piaskiem, w drugich z mułem; tylko w powiatach Krasnińskim, Gżatskim i Wia-zemskim, które do najlepszych w gubernii należą, wraz z gliną pojawm się nieco ziemi czarnej. W ogóle, grunta są mało urodzajne. Klimat jest wilgotno-zimny i niestały, lecz w ogóle, z wyłączeniem niektórych miejscowości zdrowy. Zima przy silnych mrozach, jest bardzo długa. Średnia temperatura gubernii Smoleńskiej, wiosny -j-4,67°, lato +13,54°, jesieni +2,28°, zimy—6,34°. Największe ciepło dochodzi do +24,5°, największe zimno —23,0° Róaum. Pierwszy śnieg w Smoleńsku pojawia się zwykle w pierwszej połowie Października (v. s.), lecz sanna rzadko wcześniej jak 15 Listopada, a nawet w niektórych miejscowościach, w końcu Grudnia. Rzeki zamarzają w drugiej połowie Listopada, puszczają w pierwszej połowie Kwietnia. Śnieg znika w drugiej połowie Marca albo na początku Kwietnia (v. s.) Dla zbytecznej wilgoci klimatu, mgły w kraju tutejszym stanowią zwykłe zjawisko, szczególniej na wiosnę i w Listopadzie. Trwają one od dwóch do trzech tygodni i tak gęste, iż na dwadzieścia kroków ledwie rozpoznać można przedmioty. Silne wiatry często tu panują, głównie na wiosnę i w jesieni; nieraz jednak zdaizają się w lecie i zimie. Dmą one niekiedy ciągle prawie w przeciągu jednego albo dwóch tygodni; główny ich kierunek w cieplejszej porze roku od zachodu i po-łudnio-zachodu, w chłodniejszej zaś od wschodu i północo-wschodu. Zresztą kierunek ten zmienia się dość często i szybko; ztąd pochodzą częste zmiany pogody. Płody naturalne, wspólne z innemi gubernijami strefy umiarkowanej. W rudy żelazne obfituje głównie ■ powiat Wiazemski. W powiecie Juchnow-ekim odkryte i w r. 1842} pokłady węgla kamiennego. Północna atoli część tej gubernii obfituje w bardzo ważny produkt, zbytowi którego mogłyby wielce sprzyjać tameczne warunki hydrograficzne Mowa tu o lasach, zajmujących na 4,869,466% dziesięcin ogólnej przestrzeni gubernii, 2,251,252 dziesięciny, czyli 462 dziesięciny na 1,000 ogólnej całej gubernii rozległości. Głownem drzewem w lasach są jodły już to same, już zmięszane z sosną i brzozą, osiką i olszą. Pod względem etnograficznym, Smoleńska gubernija na dwie części podzieloną być może. Do pierwszej należą północno-wschodnie powiaty Wiazemski, Gżatski, Syczewski, Juchnowski i większa część powiatu Bielskiego z ludnością wielkorossyjska; do drugiej należą powiaty Smoleński. Krasniński, Duchowszczyński, Dorohobużski, Jelniński, Rosławski i Porzecki, składające większą część gubernii, z ludnością białoruską. Z ogólnej ludności gubernii, wynoszącej (w roku 1860) 1,121,834 głów płci obojga, wielkorossyjan jest 520,956, białorusinów 600,878 głów płci obojga, czyli plemię wielkorossyjskie stanowi 46%, białoruskie zaś 54°/₀ ogólnej ludności gubernii. Z tych w miastach mieszka 66,933 głów płci obojga, czyli około 6°/₀ ogólnej ludności w gubernii. Pod względem wyznan, oprócz panującej religii grecko-rossyjskiej, było starowierców czyli roskolników 9,027, katolików 1,432, protestantów 368.