page0718

710

Rzymska literatura

Jazona i t. p. Niektóre z liczby tych 21 heroid pisane są jakoby przez mężów do żon albo kochanek (listy Leandra do Hery, Akoncyjusza do Cydippy). W ogóle są to poezyje retoryczne, deklamacyje w duchu ówczesnych trage-dyj. Niezbyt szczęślwie ujęty, jakkolwiek przebijający się w tych heroidach pierwiastek dramatyczny, może nas pocieszyć po stracie jedynej tragedyi Owi-dyjusza: Medei, która przecież w starożytności wielu gorących miała zwolenników. Zaginęły również jego Epigrammata, poemat dydaktyczny o Astronomii, przekład z Fenomenów Arata, Poezyje Pryjapejskie, z których jedne tylko zachował filozof Seneka, Epithalamium na wesele Fabijusza Maxyma, Tren na śmierć Messali, Pieśń tryumfalna na zwycięztwo Germanika, Pieśń na pochwałę Augusta, Tren na śmieć tegoż; nakoniec jeden jeszcze poemat dydaktyczny: 0 rybach morza Czarnego, z którego zostało nam tylko sto kilkadziesiąt wierszy, oraz zachowana w większym urywku Satyra na Ibisa, pseudonim jakiegoś obywatela rzymskiego, który korzystając z wygnania poety chciał uwieść jego żonę i przywłaszczyć sobie po nim majątek. Przypisywane mu oprócz tu wymienionych niektóre jeszcze utwory, jak np. elegija pod tytułem: Orzech (Nux), List pocieszający do Liwii, małżonki Augusta, z powodu śm.erci syna jej Druza (ojca Germanika), elegija Do Filomeli i inne, niezawodnie z późniejszej pochodzą epoki. Między dydaktykami późniejszej epoki cesarstwa coraz bardziej wychodzić począł na j»w oschły charakter tej gałęzi poetycznej, którą rzadki tylko talent Lukrecyjuszów i Owidyjuszów natchnąć mógł wyższym jakimś polotem. Nie zaliczamy do dydaktyki poezyi satyrycznej, jak to nie bez pewnej słuszności czynić zwykli niektórzy estetycy; mniemamy bowiem, że przeważający w satyrze żywioł egotyczny poety bardziej ją zbliża do liryki, jakkohviek zkąd inąd ważny ją także od tego rodzaju dzieli przestwór. Nawet Quintus Horatius Flaccus, którego traktując między lirykami, tam również zamieścimy satyry i listy, jako poeta dydaktyczny w swojej Ars poetka (Sztuka rymotwórcza) nie wzniósł się na żadne szczytniejsze stanowisko: do tej samej zatem gałęzi głównej jego dzałalności wzmiankę o tym również utworze odsełamy. Wymienimy tu już tylko nazwiska i celniejsze dzieła znakomitszych z pomiędzy owych późniejszych poetów dydaktycznych, których płody częścią zbliżone były do epopei, jak np. Phoenio?, podobno pióra Ojca Kościoła Lactantiusa, Fortuna Praenestina przez Caesiusa Taurina, Miłość Marsa i Wenery niewiadomego poety: częścią treści panegi-rycznej, jak np.: Flayiusa Merobaudesa na trzeci konsulat Akcyjusza, sławne-bo grammatyka Priscianusa na cesarza Anastazego, Flawusa Cresconiusa Co-rippa na pochwałę cesarza Justyna i t. p. Mnóstwo z tejże epoki posiadamy niby poetycznych opisów podróży, czyli innemi słowy: poemata geograficzne, między autorami których odznaczał się Festus Avienus, znakomity maź stanu, żyjący w połowie IV wieku po Chrystusie. Oprócz przekładu Geografii Di jony siusa, znaczne pomnożonego i świadczącego o niepospolitym talencie tłóma-cza, znamy z jego prac oryginalnych pierwszą księgę Brzegów morskich, poematu opisującego wszystkie kraje nadbrzeżne morza Śródziemnego i Czarnego, oraz Historyję rzymską jambami, podług Liwijusza. Claudjusz Rutilius Nu-matianus, wysoki dygnitarz za panowania cesarza Honoryjusza, po długim pobycie w Rzymie powrócił do Gallii, gdzie też życia dokonał; zostaw ił Opis podróży w dwuwierszach elegicznych, którego druga połowa zaginęła. Jestto opis powrotu do ojczyzny, wierszem dźwięcznym i gładkim, językiem czystym i szlachetnym. Widać atoli, że Rutilius był zawziętym nieprzyjacielem chrześcijan. Właściwych utworów poezyi dydaktycznej niemniejsza pozostała się