R. LVII. O poznaniu aniołów w odniesieniu do rzeczy materjalnych 71
oświecając ich. A niektóre też z tych tajemnic znali od początku swego stworzenia', o innych zaś poucza się ich później, według tego, jak to odpowiada ich obowiązkom.
Odpowiedź na pierwszy zarzut. O tajemnicy Wcielenia Chrystusa można mówić dwojako. Jednym sposobem ogólnie, i w ten sposób wszystkim jest objawiona na początku przyjęcia do chwały. A to dlatego, że jest ona jakby ogólną zasadą, do której stosują się wszystkie ich urzędy. Wszyscy bowiem są duchami usługującymi, jak powiedziano Żyd. I, 14: na posługę posłanymi dla tych, którzy dziedzictwo zbawienia wziąć mająj. To zaś dokonuje się przez tajemnicę Wcielenia. Stąd trzeba było o tej tajemnicy pouczyć wszystkich wspólnie od początku. Drugim sposobem możemy mówić o tajemnicy Wcielenia odnośnie do szczególnych okoliczności, i w ten sposób nie wszyscy aniołowie pouczeni są o wszystkiem, owszem, niektórzy nawet wyżsi aniołowie później się nauczyli, jak to widać z przytoczonej uwagi Dionizego.
Odpowiedź na drugi zarzut. Chociaż aniołowie błogosławieni oglądają mądrość bożą, nie pojmują jej jednak. I dlatego nie jest koniecznem by poznawali wszystko, co w niej jest ukryte.
Odpowiedź na trzeci zarzut. Cokolwiek prorocy poznali z objawienia bożego o tajemnicach łaski, objawiono aniołom o wiele doskonalej. I chociaż Bóg w ogólności objawił prorokom te rzeczy, które miał uczynić odnośnie do zbawienia rodzaju ludzkiego, jednak poznawali co do tego apostołowie pewne szczególne rzeczy, których prorocy nie znali, jak powiedziano Ef. III, 4, 5: czytając, możecie zrozumieć wyrozumienie moje w tajemnicy Chrystusowej, która innych wieków nie była poznana od synów ludzkich, jako teraz objawiona jest świętym apostołom Jego. Między samymi też prorokami późniejsi poznawali, czego wcześniejsi nie poznali, według słów psalmu CXVIII, 100: Nad starce zrozumiałem. A Grzegorz mówi (in Ezech. Homil. XVI): że poprzez następstwo czasu wzrosło pomnożenie poznania bożego.
*) Vulg.: Izali wszyscy nie są duchami usługującymi.