page0071

R. LVII. O poznaniu aniołów w odniesieuiu do rzeczy materjalnych 63

znaje Lecz aniołowie strzegą poszczególnych ludzi, według owych słów Psalmu XC, 11: Aniołom swoim rozkazał o tobie itd. Zatem aniołowie poznają rzeczy poszczególne.

Odpowiadam, że niektórzy całkowicie odmówili aniołom poznawania rzeczy poszczególnych. — Lecz to po pierwsze prze-wszystkiem sprzeciwia się wierze katolickiej, która twierdzi, że temi niższemi rzeczami rządzą aniołowie, według owych słów Żyd. I, 14: wszyscy są duchami usLigującemi. Jeśliby zaś nie mieli poznania rzeczy poszczególnych, nie mogliby wykonywać opatrzności nad tern, co się dzieje na tym świecie, skoro czyny odnoszą się do rzeczy poszczególnych. A to jest przeciw temu, co mówi Eccl. V, 5: nie mów przed aniołem: Niemasz opatrzność.

Po drugie sprzeciwia się to także nauczaniu filozofji, według którego przyjmuje się, że aniołowie są tymi, którzy poruszają ciała niebieskie i że je poruszają według rozumu i woli.

I dlatego inni powiedzieli, że anioł wprawdzie ma poznanie rzeczy poszczególnych, lecz w przyczynach powszechnych, do których się sprowadzają wszystkie poszczególne sku^łki; jak na-przykład, jeśli astrolog sądzi o jakiemś przyszłem zaćmieniu z rozłożenia ruchów niebieskich. — Lecz przez powyższe twierdzenie nie unika się trudności. Tak bowiem poznawać rzecz szczegółową w przyczynach powszechnych nie znaczy poznawać ją jako szczegółową, to jest tak, jak ona jest tu i teraz. Astrolog bowiem poznając' przyszłe zaćmienie przez obliczanie ruchów niebieskich, poznaje je powszechnie, a nie o ile jest tu i teraz, chyba, że je bierze ze zmysłów. Rządzenie zaś i opatrzność i ruch odnoszą się do rzeczy poszczególnych o ile są tu i teraz.

I dlatego należy inaczej powiedzieć, że jak człowiek poznaje różnemi władzami poznawczemi rodzaje wszystkich rzeczy, rozumem mianowicie powszechne i niematerjalne, zmysłem zaś poszczególne i cielesne, tak anioł jedną władzą rozumową poznaje jedne i drugie. Taki bowiem jest porządek rzeczy, że im coś jest wyższe, tern ma potęgę bardziej jednolitą i rozciągającą się na więcej rzeczy; jak naprzykład widać to w samym człowieku, że zmysł wspólny, który iest wyższy od umysłu poszczególnego, chociaż jest tylko władzą jedyną, poznaje wszystko to, co poznaje pięć zmysłów zewnętrznych i niektóre inne rzeczy, których nie poznaje żaden zmysł zewnętrzny, naprzykład różnicę między

http://rcin.org.pJ