3077

Na czele guberni stal gubernator, prowincji wojewoda, dystryktu komisarz ziemski. Katarzyna II w 1775 r. podzieliła Rosję na general-gubernie, gubernie i powiaty, na czele z general-gubernatorami, gubernatorami i izprawnikami. General-gubernator byl namiestnikiem cara, Katarzyna li w 1785 r. powołała samorząd szlachecki w guberniach i powiatach. Wybierały one marszałków szlachty oraz kandydatów na izprawników. W sądownictwie dominowały nadal 2 zasady feudalne: łączenia władzy administracyjnej z sądową i sądownictwa stanowego. Organizacja sądów opierała się na zasadzie stanowości. Osobne sądy były dla szlachty, mieszczan i chłopów. Wzorem zachodnich krajów protestanckich Piotr Wielki podporządkował sobie całkowicie kościół prawosławny przez zniesienie patriarchatu moskiewskiego. Powrócił do Moskwy dopiero w wyniku rewolucji lutowej 1917.

REFORMY OŚWIECENIA W POLSCE (KONSTYTUCJA 3 MAJA)

Konstytucja 3 maja wprow/adzała w Polsce monarchię konstytucyjną. Zniesiono unię polsko- litewską, zaprowadzając państw® jednolite, poręczające w ustawie o zaręczeniu wzajemny obojga narodów z 20.10.1791 r. równe prawa obyw/atelskie dla mieszkańców obu jednoczących się państw. Na czele RP stał dziedziczny król jako głowa państwa i szef rządu. Monarcha był tzw. nieodpowiedzialny. Akty władzy królewskiej wymagały do wejścia w życie kontrasygnaty właściwego ministra. Król powołał ministrów na sesji sejmowej, co miału umożliwić sejmowi sprzeciw wobec nominacji, podobnie z pośród ministrów powoływał Straż Praw do której pewne osoby wchodziły z mocy konstytucji. Król dożywotnio przewodniczył temu najwyższemu organowi wykonawczemu, król zachował inicjatywę ustawodawczą, ale stracił prawo sankcjonowania ustaw, zwoływał sejm. Konfederacja targowicka doprowadziła do całkowitej likwidacji sejmu 4 letniego. Wrócił stary ustrój oligarchii magnackiej. Najpoważniejszym suwerennym organem państwa był sejm. Uzdrowienie tego ciała rozpoczęło się już w 1764 r. na sejmie konwokacyjnym i elekcyjnym. W okresie 1764-1766 sejm otrzymał regulamin obrad. Z sejmikowi z sejmu wyeliminowano szlachtę gołotę. Ograniczono też jednomyślność, a więc i liberum veto do tzw. materiae status przez które rozumiano ustawy o znaczeniu dla ustroju państwa, przywilejów szlacheckich. W zakresie reszty spraw, tzw. ekonomicznych, podejmowano decyzję większością głosów. W praktyce politycznej okresu do maja 1791 r. sejm sterował Wadzą wykonawczą przez powoływanie komisji wielkich i rady nieustającej. Konstytucja 3 maja i towarzyszące jej ustawodawstwo jako materia status mogła być uchwalona przez sejm 4letni większością głosów tylko dlatego, że był skonfederowany. Konstytucja wyczerpywała regulację ustroju państwa na 25 lat, podkreślała i regulowała w drodze ustawy prawa poszczególnych stanów. Sejm składał się z izby poselskiej i senatu. Rola króla polegała na zwoływaniu sejmu, miał też inicjatywę ustawodawczą. Izba poselska była ważniejsza od senatu, składała się z posłów wybieranych przez sejmiki do których nie należała szlachta gołota, instrukcje poselskie udzielone posłom straciły moc wiążącą. Wybory wsejmikach odbywały się co 2 lata, ale sejm był zawsze gotowy, co oznaczało, iż poseł otrzymywał mandat na 2 lata. Sesje sejmowe trwać miały 70 dni, z możliwością prolongaty do 100 dni. Izba poselska działała pod przewodnictwem marszałka na obradach plenarnych i szczegółowych deputacyjnych przygotowujących sprawry na plenum. Decyzje zapadały w izbie wyłącznie większością głosów - zwykłą, bezwzględną, kwalifikowaną. W razie nieporozumienia pomiędzy królem a strażą prawzwoływ/ano sesję nadzwyczajną.

Senat, władza została ograniczona i nie był izbą równorzędną izbie poselskiej.