53429

(więcej władzy). Na czele guberni stał gubernator, który sprawował inną role niż dawniej w komisji wojewódzkiej - gubernator:

•    był przedstawicielem guberni,

•    sprawował ogólne kierownictwo administracją guberni,

•    należały do niego sprawy policji i bezpieczeństwa, głównie o charakterze politycznym,

•    nadzorował duchowieństwo katolickie,

•    przewodniczył organowi zwanemu rządem gubernialnym.

Z jednej strony gubernator zarządzał administracją guberni, a z drugiej był przedstawicielem rządu guberni - było to nowe rozwiązanie, ale ta tendencja utrzymała się.

Obok gubernatora występował również wicegubernator, który czuwał nad gospodarką miejską oraz należytym przebiegiem spraw w guberni - wicegubernator zajmował się więc administracja ogólną. W guberni występowały ponadto organy administracji specjalnej, np.: administracja specjalna należała do Dyrekcji Naukowej.

Z uwłaszczeniem chłopów wiązała się konieczność przebudowy gminy wiejskiej - reforma gminy i uwłaszczenie zostały wprowadzone przez ten sam ukaz.

V\ferosla również liczba powiatów Na czele stał naczelnik powiatu, posiadający 2 pomocników:

1.    do spraw administracyjnych,

2.    do spraw policyjnych.

Występował ponadto zarząd powiatu z naczelnikiem powiatu na czele, który zajmował się prawami majątkowymi.

Ten stan rzeczy utrzymał się do wybuchu wojny. Ostatnim aktem wydanym ze strony władz rosyjskich w zakresie podziału administracyjnego było uchwalenie przez Dumę Państwową w 1912 r. ustawy o utworzeniu guberni chełmskiej - ten akt był podyktowany względami narodowościowymi i wyznaniowymi. W praktyce nie udało się jednak jej utworzyć.

SAMORZĄD

Cechą charakterystyczną dla całego Królestwa Polskiego było nieutworzenie przez długi czas organów samorządowych w ścisłym tego słowa znaczeniu. Wprawdzie w latach 1815-1830 istniały instytucje władzy obywatelskiej, ale nie były to typowe organy samorządowe: poza tym zniknęły po powstaniu listopadowym. Wielopolski starał się utworzyć samorząd, ale nie udało mu się tego zrealizować z powodu wybuchu powstania styczniowego. Po powstaniu car wydał 2.03.1864 r. ukaz o urządzeniu gmin wiejskich. W tym samym czasie podpisał ukaz o uwłaszczeniu włościan i chłopów. Pojawili się więc chłopscy właściciele obok szlachty, która nadal posiadała uszczuplone folwarki. Ukaz powołał samorząd na szczeblu wiejskim.    W gminie wiejskiej utworzono gminę zbiorową, która składała się z

mniejszych jednostek - gromad, którą tworzyła wieś. Ukaz włączył do tej gminy obszar folwarku oraz prywatne miasteczka.

Struktura samorządu gminnego:

1.    organy uchwałodawcze,

2.    organy wykonawcze i zarządzające.

Ad. 1

•    na szczeblu gminy zbiorowej - zebranie gminne,

•    na szczeblu gromady - zebranie gromadzkie.

Kto mógł uczestniczyć:

•    w zebraniach gminnych - pełnoletni właściciele ziemscy (minimum 3 morgi gruntu). Ukaz wyłączał pewnych mieszkańców gminy z udziału w zebraniach gminnych: proboszcz, nauczyciel, lekarz (czyli przedstawiciele miejscowej inteligencji),

•    w zebraniach gromadzkich - pełnoletni gospodarze lub właściciele ziemscy. V\4aśdcieie folwarków nie uczestniczyli w zebraniach.

Ad 2

• samorząd gminy - wójt i ławnicy,