page0739

731

Smollet — Smoła

sów: Roderich Random (1748); Peregrine Piekle (1751); Ferdinand Count Patkom (1753); Sir Lancelot Greaves (1762) i The expedition of Humphrey Clinker (1771), z tych ostatni najlepszy, a dwa poprzednie najgorsze. Romanse jego odznaczają się bogactwem daru wynalazczego, wrodzonym humorem, znajomością życia i ludzi, lecz nie zasługują na nazwę arcydzieł; brak im prostoty planu, dokładnego zarysu charakterów i sztucznego powiązania wypadków; częstokroć także błądzą niesmakiem i niepowściągliwością pod względem moralnym. Ostatni jego romans, a zkądinąd najlepszy, najwolniejszy jest od tych błędów. Smollet w^r ciągu życia często walczyć musiał z niedostatkiem, ztąd często w dziełach jego objawia się zniechęcenie, a mianowicie w opisie podróży odbytej w latach 1763 i 1765 po Francyi i Włoszech. Choroba jeszcze raz w r. 1770 zawiodła go do Włoch, gdzie napisał ostatni romans i umarł w Liworno 20 Grudnia 1771 r. Z pozostałych pism jego najwięcej znane są: History of England (4 tomy, Londyn, 1758) i przekład Don-IGszota. Dzieła jego wyszły w jednym tomie w Londynie 1841.

Smolna, jezioro w królestwie Polskiem, gubernii Płockiej, powiecie l<i-pnoskim, w dobrach Młyniec, nad samą rzeką Drwęcą (ob.) położone, ma roz-ległeśei morgów 10, głębokie 40 stóp.

Smolna, wieś w Galicyi, obwodzie Samboiskim, 4 mile od Drohobyczy odległa, z hutą żelazną.

Smoła. Ciało płynne otrzymywane drogą suchej destyllacyi materyj organicznych, składające się z części wodnistych, oleistych i żywicznych, w' ogólności nazywają smołą. Odróżniają smolę drzewną otrzymywaną z ciał roślinnych, która z przyczyny zawartego w niej kwasu octowego, ma własności Kwaśne; smołę węgla kamiennego, która zawiera nieco amonijaku i jest alkaliczną; smołę zwierzęcą obfitującą w ainonijak i mającą zapach bardzo nieprzyjemny. Smoła drzewna otrzymuje się zwykle z pni korzeniowych drzew iglastych, jak jodeł i sosen, drogą wypalania, czyli suchej destyllacyi albo pędzenia. Starożytni uskuteczniali pędzenie smoły sposobem bardzo niedokładnym w jamach wykopanych w ziemi. Właściwiej jest dokonywać to w piecach. Już Plinijuszowi znane były piece smolarskie, które następnie wielorakich doznały ulepszeń. Z drzewa brzozowego otrzymuje się smoła, zwana dziegciem, używana do wyprawy skór juchtowych. Użycie smoły pospolitej jest znane powszechnie: pierwszy produkt wodnisty przy otrzymywaniu smoły odchodzący, służy zamiast kwasu octowego. Z węgla pozostającego po odpędzeniu smoły, w piecach zamkniętych, opatrzonych wysokiemi kominami drewnianemi, zamkniętemi przetakami, otrzymuje się sadza drogą powolnego palenia przy niedostatecznym przystępie powietrza. Przez odparowanie smoły zwyczajnej otrzymuje się smoła okrętowa czyli czarna. Smoła węgla kamiennego przez destyllacyję daje rodzaj oleju, podobnego do oleju skalnego, który jest dobrym środkiem rozpuszczającym dla kauczuku. Po odparowaniu otrzymuje się żywica czarna, zwana sztucznym asfaltem. Ze smoły zwierzęcej otrzymują DippePa olej i t. d. W nowszych czasach ze smoły drzewnej potrafiono oddzielić rozmaite ciała, z których najważniejsze są: kreozot (ob.) i paraffina. Ostatnią wydzielić można także ze smoły węgli kamiennych, jako produkt poboczny przy wyrabianiu gazu do oświetlania. Jest ona ciałem białem, nieco podobnem do olbrotu, tłustawem, przeświecającem i używ^ra się w znacznej ilości do wyrabiania świec paraffinowych. Nazwisko tego ciała utw^rorzone z wyrazów łacińskich parum, mało, i affinitas, powinowactwa, z przyczyny że nie łączy się z innemi ciałami a przeto mało posiada powinowactwa.