0137

122

BOLESŁAW III KRZYWOUSTY [i. SALOMEA).

III. 2.

2. Salomea.

0 Salome ducissa Bolonie wspomina kilka źródeł niemieckich, jako to: Rocz. Zwiefalt. wiek.’) i Nekr. Zwiefalt.^{1 2}). Rocz. Magd.³) dodaje już bliższe określenie: Salonie dudrix, coniunt Bolizlaei ducie, a Ortlicb⁴) i Berthold ^{5 6}) wyraźnie zaświadczają, że Bolesław Krzywousty miał za żonę Salomee, córkę Henryka lir. Bergu (z rodu margrabiów Burgawskich)')). W dokumencie bez daty, wystawionym po r. 1138 ^{7 8}), nazywa się sama Salomea wdową po Bolesławie Krzywoustym. Jakkolwiek żadne z przytoczonych poprzednio źródeł nie wspomina, którą żoną Bolesława była Salomea, nie ulega jednak wątpieniu, że była jego żoną drugą, przeżyła bowiem swojego męża. Pochodzenie jej z domu lir. Bergu, przekazane przez Ortlieba, stwierdza też Nekr, Zwiefalt.³), skąd zarazem dowiadujemy się, że matką jej była Adelajda, hrabianka Móchentalu. W źródłach polskich najdawniejszych nie ma jakiejkolwiek wzmianki o tern drugiem małżeństwie Bolesława: atoli już Bocz. Kamień.¹¹) ma dobrą wiadomość, że drugą po Rusince żoną jego była Niemka (qua mortua accepit Theutoni-cam"). Krom Wielk.¹⁰) przynosi nowy, widocznie z dobrego źródła zaczerpnięty szczegół, że druga żona Bolesława była córką Henryka; tylko określenie, kim był Henryk, jest zgoła błędne; podając bowiem, że była siostrą Henryka IV, króla niemieckiego, każe jej być córką Henryka III. Oparty na tej kronice Bocz. Mazow. ⁿ) powtarza powyższą wiadomość z tą tylko zmianą, że nazywa ją siostrą Henryka III, (skąd wynikłoby, że była córką Konrada II). Długosz ¹²i, który źródeł niemieckich powyżej przytoczonych nie znał, a przeto ani o imieniu, ani o pochodzeniu Salomei dobrej informacyi zaczerpnąć nie mógł, zawierzył przekazowi Kron. Wielk,, podając, że drugą żoną Bolesława była cesarzówna; sprostował go tylko otyłe, że mieni ją siostra Henryka V, a córką Henryka IV, przyczem folgując zwyczajowi kombinowania, wymyślił dla niej często w domu królów salickich używane imię Adelajdy. Ze Długosz nie polegał tutaj na jakimkolwiek wiarogodnym przekazie, dowodzi fakt, że tej to Adelajdzie każe być matką Bolesława Kędzierzawego¹³), o którym niewątpliwie wiadomo, że się urodził z Salomei (III. IB.). W istocie, ani jakakolwiek córka Konrada II lub Henryka III nie mogła być żoną Bolesława Krzywoustego ze względu na wiek, ani też nie była nią córka Henryka IV, w żadnem bowiem wiarogodnem źródle nie ma wiadomości o takiern małżeństwie, ani też nie jest znaną córka Henryka IV imieniem Adelajda; a o jedynej córce, jaką miał, wiadomo, że była żoną naprzód Fryderyka Sztaufa, ks. szwabskiego, następnie Leopolda III margrabiego austryackiego, zmarłego dopiero w r. 11413, a więc w pięć lat po śmierci Krzywoustego¹⁴). Z czego wynika, że przekaz Kron. Wielk., a następnie Długosza, polega na prostem nieporozumieniu¹⁵).

Daty urodzin Salomei nie mamy przekazanej nigdzie, a źródła zwiefalteńskie są tak niedokładne, że nie pozwalają nawet wyjaśnić stosunku jej wieku do wieku jej sióstr. Bertliold ¹⁶) wymienia je w tym porządku: Bichinza ductrix Boemie, Sophia dudri.c Maranie, Salome dudrix Bolonie, skąd wynikałoby", że Salomea była córką najmłodszą; gdy przeciwnie Nekr. Zwiefalt.¹⁷) w jednem miejscu podaje następujący porządek: Salomea, Bichinza, Zofia; w innem zaś^ls): Salomea, Zofia, Riehinza. Na tych sprzecznych wiadomościach nie podobna oprzeć jakiegokolwiek wniosku. Ze względu, że Salomea przynajmniej już r. 1113 jest żoną Bolesława, wypadnie przyjąć, że się nie urodziła później, jak r. 1100.

Niemniej też i czas zaślubin jej z Bolesławem nie jest w żadnem źródle wiarogodnem dokładnie określony. W bardzo późnej, bo z końca XVII wieku pochodzącej kompilacyi Sulgera Ann. Zwiefalt.^1!l) podano, jakoby ślub odbył się r. 1110, którą to datę przyjmuje cała nowsza historyografia nasza²⁰). Atoli w współczesnych Rocz. Zwielalt., większym i mniejszym ²¹), nie ma wzmianki o tej dacie ślubu,, z czego wynika, że Sulger

1

Mon. Gcrm. SS. X. 56. — 2) Ibid. Necr. 1. 256. — 3) Ibid. SS. XVI. 187. — 4) Mon. Pol. II. 3. — 5) Ibid.

2

II. 5. 6. — 3) Por. Palacky. Gesch. Bohm. I. 376. — <) Kod. dypl. Wielk. I nr. 9. — 8) Mon. Germ. Necr. I. 215. 261.

3

266. — 9) Mon. Po). II. 778. — 10) Ibid. II. 508. — U) Ibid. III. 203. — 12) Hist. Pol. I. 490. 524. — 13) Ibid. 1. 535.—

4

14) Por. Cohn, Stani m ta tein nr. 19. — 13) Por. Naruszewicz, Hist. nar. pot. II. 176, który słusznie podanie Długosza za-

5

kwestyonowal i ważne argumentu przeciw niemu przytoczył. — 16) Mon. Pol. II. 5. — 17) Mon. Germ. Necr. I. 245. —

6

¹⁸) Ibid. Necr. I. 252. — 19) Wiedeń, 1698, 49. Z publikacyi tej nie miałem możności korzystać; szczegół, przez nią podany,

7

znam tytko z cytatu Roepella. — 20) Roepell, Gesch. Pol. 257; Griinhagen, Schles. Reg. 23; Przeździecki, Ślady Bo-

8

lesł. 56. 66; Górski. Borys 20 i inni. — 21) Mon. Germ. SS. X. 53—64.