0135

120

BOLESŁAW III KRZYWOUSTY (ż. ZBYSŁAWA).

III. 2.

kalendarza i skopiowane zostały stamtąd w połowie XIII w., data roczna zaś 1173 dopisaną zastała do powyższych słów dopiero w wieku XIV. . Determinacya zapiski za pomocą rzeczonej daty rocznej jest tedy sto_ sunkowo bardzo późną i polega na kombinacyi kontynuatora kalendarza, a' przeto sama przez się niczego nie dowodzi; skutkiem czego pytanie, do którego z Bolesławów odnosi się powyższa zapiska dzienna, musi być na nowo postawione i rozwiązane. Otóż zaraz na pierwszy rzut oka nasuwa się uzasadnione domniemanie, że gdy data 30 października różni się tylko o dwa dni od rzeczywistej daty śmierci Krzywoustego, przeto niniejsza zapiska odnosi się do niego, a nie do Bolesława Kędzierzawego. Różnicę dwu dni łatwo wylłoma-czyć przez to, że w kalendarzu umieszczono zapiskę nekrologiozną nie pod dniem śmierci, lecz pod datą pogrzebu ('He.s sepulturae), przez co także wyjaśni się sprzeczność między obu ściśle ze sobą spokrewnionymi zabytkami. Rocz. kap. krak., który ma datę 28 października, a Kalend. Krak., który ma datę 30 października. Ze w istocie zapiskę powyższą w ten sposób tłomaozyć należy, potwierdza nadto inna. okoliczność. Kalend. Krak. zaczęto spisywać już za Włodzisława Hermana, i jest tam też zanotowaną data śmierci samego Włodzisława tudzież pierwszej jego żony Judyty (II. 15). Dalej spotykamy w najstarszej części kalendarza następujące jeszcze daty nekrologiczne o książętach polskich: o Bolesławie Kędzierzawym, Kazimierzu Sprawiedliwym, Leszku Białym, Konradzie Mazowieckim, Henryku Pobożnym, a nawet o Kazimierzu i Bolesławie, zmarłych przedwcześnie synach Kazimierza Sprawiedliwego, tudzież o Odonie, synie Mieszka Starego. To znaczy. Kalend. Krak. podaje daty nekrologiczne o wszystkich książętach panujących w Krakowie czy to aż do śmierci czy leż chwilowo, a często nawet o ich dzieciach — z wyjątkiem chyba Włodzisława II, który zmarł na wygnaniu, Mieszka Starego, który z Kościołem był w zatargu, Włodzisława Laskonogiego, którego rządy w Krakowie były przejściowe i który znacznie później dopiero zmarł jako książę wielkopolski i to wygnaniec, i wreszcie z wyjątkiem Henryka Brodatego, którego pominięcie da się usprawiedliwić śmiercią zaszłą na Śląsku. IV tym szeregu prawie nieprzerwanie idących zapisek nekrologicznych o wszystkich władcach, rządzących naprzód całą Polską, a następnie w Krakowie, począwszy od Włodzisława Hermana., brakowałoby tylko zapiski o Bolesławie Krzywoustym, najwybitniejszym pośrod nich wszystkich, jeślibyśmy zapiskę z 30 października odnieśli do Bolesława Kędzierzawego. Wobec tego mniemam, iż dopisek kontynuatora Kalend. Krak. uważać należy za błędny, i że jeżeli zapiska ta miała być determinowaną za pomocą dopisania daty rocznej, to należało dopisać datę 1138, a nie 1173 r. ¹).

i. Zbysława.

.lako pierwszą żonę Bolesława wymienia Herbord²) córkę regis Ruthenomm, nie podając ani jej imienia, ani też imienia jej o.jca. Niezależnie od niego, a niewątpliwie i od Nestora (o którym niżej), podają dwa źródła polskie późniejsze, Rocz. Kamień.²) tudzież Rod. książ. poi.³), opierając się widocznie na dobrej tradycyi, że żoną Bolesława była Rusinka (Ruthena). Wyraźne stwierdzenie obu przekazów, a zarazem wyjaśnienie nasuwających się jeszcze wątpliwości znajdujemy u Nestora⁴), a za nim w Latop. Hipac. ■’), z których okazuje się, że ową Rusinka, żoną Bolesława, była Zbysława, córka Świętopełka II Izasławica, w. ks. kijowskiego. Imię Predsława, nadawane jej gdzieniegdzie"), jest tedy błędnem i polega niewątpliwie na pomieszaniu jej z Pred-sławą, córką Włodzimierza I, nałożnicą Bolesława Chrobrego (/. 8.). Niemniej też wiadomość, podana przez późny Rocz. Mazow.^;), jakoby pierwszą żoną Bolesława była Judyta ks. czeska, jest błędną: i tutaj zaszło oczywiste pomieszanie z pierwszą żoną Włodzisława Hermana (II. 15). Gall⁸) dotyka w osobnym rozdziale kwestyi pierwszego małżeństwa. Bolesława, nie wymieniając jednak ani imienia żony, ani nawet nie podając, z jakiego kraju pochodziła: zachował jednak inny szczegół, który pośrednio stwierdza prawdziwość przytoczonych poprzednio faktów. Oto według Galla potrzeba było do ważności małżeństwa dyspenzy papieskiej z powodu kanonicznej przeszkody pokrewieństwa. Ponie-waż Izasław, dziad Zbysławw, żonaty był z siostrą Kazimierza

1

Dotąd tylko Kętrzyński, Studya nad dokum. XII w. 99 podniósł wątpliwość, czy zapiska z 30 października od

2

nosi się do Bolesława Kędzierzawego i czy raczej nie należy jej odnieść do Bolesława Krzywoustego; aczkolwiek zdania swego

3

bliżej nie uzasadnił. — 2) Mon. Pol. II. 74. — •*) Ibid. Ił. 778. — ⁴) Ibid. I. 810. — -5) Str. 182. — <>) Hubner, Geneal..

4

Tab. I. tabl. 94. 112. — 7) Mon. Pol. III. 203. — 8) Ibid. I. 441.