0001801

Że tutaj tłómacz odstąpił trochę od oryginału, ażeby się zbliżyć do mistrza z Czarnolasu, poświadczyć może Defremery, najbezstronniejszy świadek, bo pewno nigdy Kochanowskiego nie czytał, a uchodzi za bardzo wiernego tłómacza Gulistanu. Otóż Defremery tak ten ustęp oddaje: „C’est ainsi qu’une personne, eprouvee par la peine, connait tout le prix du repos.” Dalćj na str. 165 i 166 znajdujemy powieść o Gwiaździarzu, przypominającą fraszkę ,,Na Matematyka.”

To podobieństwo dwóch fraszek mimowoli nasuwa pytanie: czy Kochanowski słyszał co o Saa-dym i jego Gulistanie. i jaką drogą wiadomość ta dojśćby do niego mogła? Odpowiedź łatwa, że mogło to nastąpić drogą ustnego podania. Na Wschodzie Gułistan jest tak upowszechniony, że według świadectwa Kazimirskiego „jego powieści i przypowieści, porównania i żarciki, każdy prawie ma w pamięci i na zawołanie,” i to nietylko w Per-syi, ale i w Turcyi, gdzie Gułistan jest równie ulubionym dziełem. Otóż któryś z podróżników naszych mógł uchwycić i przywieźć z sobą z Konstantynopola kilka takich żarcików Saadego. Nie szukając dalej, Andrzej Bzicki, Kasztelan Chełmski, posłował do Konstantynopola w r. 1557, towarzyszem jego był Erazm Otwinowski; ci zatem mogli zaczerpnąć nieco fraszek Saadego, i przywieść je z sobą. A że Bzicki był osobistym przyjacielem Kochanowskiego, o czem świadczy wiersz jako nagrobek jego we Fraszkach umieszczony, więc tą drogą niejeden dowcip wschodni mógł się dostać do Kochanowskiego, choć śladów tego we Fraszkach