page0847

839

Salisbury

budynku mimo pewnej ociężałości, przedstawia wrażenie dzieła w jednym duchu konsekwentnie przeprowadzonego, ze szczegółami wykończoneini, w najczyściejszym stylu gotyckim. Długi na 480 stóp przy wysokości 84 stóp angielskich, posiada ten kościół 19 drzwi (liczba miesięcy), 365 okien (w trzech rzędach nad sobą położonych) i wedle liczby godzin w roku 8,766 słupów i filarków. Wykończenie tego dzieła (rzadkie u innych katedr) tyczy się i dzwonnicy w 900 lat później wystawionej, a 410 stóp wysokiej (najwyższej w Anglii). Pyszną i we wspaniałe zdobną filary jest kaplica chór dźwigająca. Malatury na szkle są nowszego pędzla, a miedzy nagrobkami najcelniejszemi są: nagrobek pierwszego hrabi Salisbury (z XIII wieku) i hrabiego Malmesbury, dłuta Chantrey’a. Z innych budynków odznaczają się: kościół ś. Tomasza, ratusz, krzyż gotycki na rynku ([poultry cross), trybunał, szpital, teatr i t. d. (Porównaj: Ristory and antiquities of the cathedra! church of Salisbury, Londyn, 1816). Na północ miasta, wśród stepu, leżą zwaliska miasta Old-Sarum; Henryk II tu przesiadując, założył Salisbury, które dla tego przezwano wówczas New-Sarum; gruzy te pozostały z rzymskiego Sorbiodunum, anglosaskiego Searobyrig, głośnego zwycięztwem Cerdik’a w r. 559 i były w XI wieku siedzibą biskupa z Sherborne, gdzie odbyły się zjazdy w r. 1086 i 1393. W pobliżu Salisbury leży pałac i Trafalgarpark (od r. 1814) do rodziny Nelsona należące (dawniej Sandlynchhouse), zamek Longford hrabiego Randon, pałac W Wonhouse hrabiego Pembroke z arcydziełami sztuki, a o milę od miasta wśród puszczy starożytne kamienie druidów Slonehenge. Budowa ta, zwana po celtycko Choir Gaur, składa się z dwóch rzędów kamieni w okół stawianych, z których zewnętrzny okrąg obejmuje kamienie na 94 stóp wysokie, wewnętrzny zaś na 18—90 stóp wysokie.

Salisbury, hrabiowie. Patrycy z Evreux, wielkorządzca Akwitanii, otrzymał od cesarzowej Matyldy (ob. Plantagenet) zamek i tytuł hrabiego Salisbury, w czasie wojen tejże przeciwko Stefanowi; zamordowany jednak został 1167 r. w czasie powrotu z pielgrzymki do grobu ś. Jakóba w Kompostelli. Wnuczka jego Ela poślubiła Wilhelma Longesnee, syna pobocznego Henryka II i pięknej Rozamundy, który walczył w Ziemi świętej wespół z przyrodnim swym bratem Ryszardem, Lwie-Serce, i dopomagał królowi Janowi, którego niewdzięcznością dotknięty, przerzucił się na stronę delfina. Po wstąpieniu jednak na tron Henryka III, połączył się z marszałkiem Pembroke dla wypędzenia Francuzów z kraju i zmarł otruty r. 1996. Syn jego, Wilhelm młodszy, zgi-nął r. 1950 pod Damiettą w walce z Saracenami. Wnuczka jego Małgorzata, wniosła ten tytuł hrabiemu Lincoln, a córka jej Alicyja, Plantagenetowi, hrabiemu Lancaster. Ten ścięty w r. 1391 za zdradę sianu, a dobra jego oddał Edward II Wilhelmowi de Montacute, którego Edward III r. 1337 wyniósł na hrabiego Salisbury. Małżonka jego miała dać powód do ustanowienia orderu Podwiązki. Syn jego Wilhelm (zmarły 1397 r.) walczył pod Grecy, Poitiers i ze Szkotami Synowiec jego Jan (trzeci hrabia), ulubieniec Ryszarda II, ścięty został przez Henryka z Lancastru w r. 1400. Syn tego Tomasz zginął pod Orleans w r. 1498. Mąż jedynaczki jego Alicyi Ryszard Neoille, przybrał tytuł hr. Salisbury, który przeszedł na syna jego, sławnego hr. War-wick (ob.). Młodsza tego ostatniego córka, Izabella, poszła za hr. Clarence, brata Edwarda IV. Córka jej Małgorzata, ostatnia z domuPlantagenetów i małżonka Ryszarda Pole, otrzymała r. 1513 od Henryka VIII tytuł hrabiny Salisbury, wkrótce atoli uległa podejrzliwości tego tyrana i mając lat 70 podała głowę pod miecz katowski w r 1541. Jakób I wyniósł r. 1605 na hr. Salis-