page0889

88i

Śpiewu metody — Spilanka

McrtfessePa), Wiedniu (PreindPa i SalierPego). Niektórzy wyrazy: Szkota (nauka) i metoda (sposób), biorą za jednoznaczne, labo, jak się to z powyższego pokazuje, znaczenie ich nie jest jednakowem.    O. K.

Spikanarda (Nardostachys Jatamansi De Cand. vel Valeriana Spica Vahl.), jestto nazwa pewnej rośliny nepalsko-bengalskiej, czyli w północnych Indyjach, pn wysokich górach rosnącej, która ma nadzwyczaj mocny, a przyjemnie aromatyczny zapach, długo sie utrzymujący, i dla tego służy w Indyjach do robienia paehnideł płynnych czyli perfum. Pachnidta te znane były od najdawniejszych czasów, bo juz w Piśmie Świętem Nowego Testamentu stoi, że Maryja Magdalena, za bytności Pana Jezusa w Bethanii, przybyła do domu Szymona trędowatego, gdzie Jezus wstąpił, i wylała na nogi Jezusowe funt olejka spikanardowtjgo drogiego, ocierając potem nogi Jego włosami swemi, i napełnił się dom wonnością tego olejku. Spikanarda, jest zielem trwałem, do 9 stóp Wysokiem, o korzeniu grubym, od góry z czubem ze szczątków zeschłych liści, o liściach korzeniowych skórzastych, sercowatych, ogonkowych, łodygowych węższych, bezogonkowych, wreszcie z kwiatami szkarłatnemi, po-dobnemi z budowy jak u naszego kozłka, i ztąd do rodziny kozłkowych ( Vale-rianeae) spikanarda należy.— Drugi gatunek spikanardy zowie się Nardosta-ckys grandiflora De Cand , rośnie także na Alpach himalajskich, dostarcza również wysoko cenionego ze względu na jego zapach korzenia, z którego pn-chnidła płynne przyrządzają. Wyraz gatunkowy Jatamansi gatunku pierwszego jest sanskrycki, i oznacza moc wonności, oraz pobudliwość tej rośliny. Piżmowiec (ob.), owe piękne zwierzę gór środkowej Azyi, wydające piżmo, ma się przeważnie żywić spikanardą.    F. Be....

Spilanka, tak nazywa w swym Zielniku Dr. Syreński, w końcu XVI w. w' Krakowie żyjący, pewną ładną cebulkową roślinkę, która się dziś do rodzaju Muscari zalicza. Jest tych spilanek kilka gatunków, a między niemi parę krajowych, reszta południowo-lub wschodnio-europejskich, a nawet azyjaty-ckich. Są one wszystkie wielce podobne z liści i cebulek do hyjacyntów (ob.), lecz różniąc się od tych ostatnich odmienną postacią i budową kwiatów, zrobiono przeto z nich osobny rodzaj Muscari, u Liuneusza jeszcze do rodzaju Hy-acintius należący, a nawet zrobiono z nich lalka odrębnych rodzai (<Bellem!-lia, Botryanthus, Muscari), chociaż nie . zupełnie słusznie. Najpiękniejszym gatunkiem spilanki jest: Muscari roeemosum Mili. i. Muscari botryoides Mili. Obydwa te gatunki mają kwiaty bardzo piękne, błękitno-szafirowe, i dla tegoks. Jundziłł przezwał jeszcze je inaczej Safirhami. Rosną one dziko w środkowej Europie, także na Podolu, w Galicyi, na Bukowinie i na Ukrainie, w ogrodach zaś bardzo często spotykać je można umyślnie dla ozdoby sadzone. Kwitną w Maju, wydając średniej wielkości kłosy kwiatków zbitych, mocno szafirowych, o kwiatkach kulistych lub jajowatych na kłosie zwisłych. Hodują także po ogrodach inne gatunki spilanek, jak np. Mustari comosum Mili., Muscari pallens Bess., Muscari autumnalis Guss., Muscari moschatum Mili. i kilka innych. Dawniej cebulki spilankowe miały swoje zastosowanie jako leki, dziś sadzą je tylko zazwyczaj na rabatach w ogrodach dla ozdoby, bo też rzeczywiście kiedy zakwitną, piękny widok sprawiają. Można także cebalki tych roślinek do doniczek wsadzać, i podobnie jak kiokusy czyli szafrany lub hyjr.» cynty, w pokoju albo w cieplarni popędzić, aby już w 'Stycznia lab Lutym zakwitły. W ogóle spilanki lubią ziemię pulchną, niezbyt wilgotną. Sadzą się stosownie do wielkości cebulek w odległości 2 do 4 cali, a 4 cale głębokr w ziemi, rzędami lub tworząc z nich klombik. Co 3 lub 4 lata wyjmają się ce-

SNCYKLOPEDYTA TOM XXIII.