page0916

908

San-llliguel — Sangu&sko

w wojnie partyzanckiej. W r. 1826 ciężko raniony i wzięty w niewolą, otrzymał wolność z warunkiem przemieszkiwania poza granicami Hiszpanii. Odtąd aż do objęcia rządów w r. 1834 przez Maryję Krystynę, przebywał w Anglii. Mianowany gubernatorem Arragonii i członkiem kortesów odznaczał się swem przywiązaniem do obu królowych. Powszechnie lubiony i popularny, przeciwnym był regeneyi Espartera i dyktaturze Narvaeza. W czasie wybuchu re-wolucyi w r. 1854 został prezesem junty. Opuszczona od wszystkich królowa, zdając się na prawy San-Miguela charakter, mianowała go gubernatorem stolicy i ministrem wojny. Jakiś czas był prezesem kortesów, w których głosował za utrzymaniem monarchii. Ani zamach stanu 0’Donnela w r. 1856, ani powrót Narvaeza w r. 1857 nie zdołały zachwiać ufności królowej do San-Miguela. Lubo nie wybrany do izby deputowanych w r. 1857, z prawa był zawsze członkiem senatu. Umarł d. 29 Maja 1862 r. San-Miguel jest autorem następujących dzieł wydanych w języku francuzkim: Helation de Pexpedition de Riegc (Paryż, 1820); Elements de Part de la guerre (Londyn, 1826; t. 2); De la guerre cicile d'Espagne (Paryż, 1836).

Sanguszko (Roman), hetman polny litewski, wojewoda bracławski, znakomita postać dziejów naszych z okresu ostatniego Jagiellor czyka, urodził się w r. 1537 Mając lat 18, pod buławą księcia Ostrogskiego rozpoczął świetnie rycerski zawód. Mianowany starosią żytomierskim, umocnił Żytomierz, silną opatrzył załogą, a z chorągwiami swerni zasłaniał granice Rzeczypospolitej od napadów Turków i Tatarów. W roku 1558 król Zygmunt August polecił mu, stawić opór spodziewanemu najściu hordy poganów. Spełnił zaszczytnie to zadanie; pogromieni na każdym szlaku, cofnęli się z pośpiechem. W r. 1567 król ofiarował mu buławę polną litewską, ale Sanguszko jej nie przyjął, uważając że za mało położył zasług do osiągnięcia takiej godności. W Lipcu tegoż roku znakomite zwycięztwa odniósł, pierwsze na polach Iwańskich, rozgromiwszy 8,000 jazdy nieprzyjacielskiej, drugie na drodze z IJły do Suszy, rozbijając 9,000 jazdy, wodzów pojmał i niemal połowę zabrał do niewoli. Po zdobyciu Uły, złożywszy trofea zwycięzkie publicznie na sejmie, przyjął dopiero powtórnie ofiarowany sobie przywilej na hetmaństwo polne litewskie. Jakkolwiek z początku przeciwny był unii Litwy z Koroną, przyjął ją następnie chętnie, stawił się w Lublinie 1569 r. na sejm i akt tej unii podpisał. Umarł w roku 1573. W dziejach wojennych z przeszłości, Roman Sanguszko zajmuje najznakomitsze wspomnienie i kronikarze nasi współcześni, nie z pochlebstwa podnosili jego zasługi. Stosownie do nieprzyjaciela, zmieniał sposób bojowego natarcia. Rez wieści, skrycie, podchodzić go umiał, uderzał w nocy, lub ze świtem na znużonego pochodem i zawsze z mniejszemi siłami świetne odnosił zwycięztwa. Wcześnie rozpoznawał miejscowość i ta ostrożność dobrego wodza sprawiała, że nigdy klęski nie doznał; pojął w małżeństwo córkę Hrehora Chodkiewicza, Alexandrę, która go do grobu na parę lat wyprzedziła. Popiersie jego ze współczesnego portretu, mamy w Tygodniku illustrowan_;jm w tomie VI z r. 1862.    K. U/. W.

Sanguszko (Szymon Samuel J, syn Andrzeja, kasztelan mscisławski, potem witebski, dalej wojewoda miński, nakoniec witebski, z młodycn lat w rycerskiej sztuce ćwiczył się pod Kokenhauzem, mężnie przeciw Szwedom z Chodkiewiczem stawał i wielką sobie sławę zjednał. Na wojnę za Zygmunta III znaczny poczet ludzi przyprowadził i Witebsk od oblężenia oswobodził. Jako poseł jeździł do Moskwy i dobrze się sprawiał. Pierwszy z wyznania greckiego nieunickiego przyjął uniją. Lubił uczonych i rad sam zabawiał się literaturą.