page0939

fisi

Ssące zwierzęta

dem liczby gatunków znajdujących się wdanych miejscowościach, stosunek wy-pada do fauny ornitologicznej jak 1: 5, to jest prawie odpowiadający Ogólnej ilości gatunków; w strefach gorących, gatunków jest więcej niż w północnych, zi to też w tych ostatnich osobniki jednychże gatunków są liczniejsze: stosuje się tc do lądów obszernych, albowiem na małych wyspach jest ich bardzo mało. Zadanie rozmieszczenia jest nader ważne, nie należy przeto upatrywać w niem tylko pobudek prostej ciekawości; ouoto może dostarczyć materyjałów do rozstrzygnięcia kwesty i ważności gatunków, w nowszych czasach przez naturahstów filozofów tak podnoszonej i zapewne w głównej zasadzie za daleko sięgającej. Jan Ray pierwszy położył zasady do klassyfikacyi zwierząt ssących w dziele pod pod tytułem: Synopsis Meihodi anim. fjuadrupedum et Serpmtmi generis w r. 1693 drukowanem, i to stanowi epokę w nauce. Ray dzieli najprzóu ssące na dwie wielkie klassy: to jest zwierzęta kopytowe i pazurowe; pierwsza składa się z trzech sekcyj: jednokopytowych, wielukopytowych i dwukopytowych;, tę zaś ostatnią rozdziela się jeszcze na przeżuwające i nieprzeżuwające (świnie), W drugiej rozróżnia zwierzęta o pazurach płaskich, jak małpy, i o pazurach wąz-kich zaostrzonych; w tych zaś ostatnich rozdziela na mające nogi rozdwojone jak wielbłądy i drugie szczepnonogie (fissipedes), ostatnia ta gruppa bardzo liczna potrzebowała podziałów, które autor uskutecznił z zasady uzębienia, na prawidłowe i anormalne; ostatnie rozdzielił na bezzębne i mające zęfty odmienne od normalnych; pierwsze zaś, to jest prawidłowe, na mające więcej zębów przodowych nad dwa jak drapieżne, i po dwa jak szczurowate. Metoda ta znakomita na swój czas długo u Anglików była używaną. Dopiero gdy Linneusz ogłosił swój system w r. 1735, będący podstawą i punktem wyjścia dla wszystkich już następnych, ogólny zwrót nastąpił; zaprowadził on najprzód wielką zmianę przez włączenie wielorybów, które poprzednio to były zaliczane do ryb,, jak i sam w początkach uczynił, to za osobne skupienie uważane. MetoJa jego powszechnie jest znana, dla tego też poprzestaję na wymienieniu siedmiu rzędów, w których zawarte są 40 rodzai, a z tych po większej części powstały teraźniejsze rodziny; rzędy te są: naczelne (Primates), szczerbate (Pruta), drapieżne (Ferae), szczurowate (Glir es), bydło (Pecora), ociężałe (Betiuae), wieloryby (Cete). Klein w r. 1751, a Brisson w 1756 klassytikowali gromadę tę na innych zasadach. Pierwszy oparł prawie wyłącznie swój podział na liczbie palców, ustanowiwszy dwa główne rzędy, z których jeden obejmujący zwierzęta kopytowe podzielił na jedno, dwu, trzy, cztery i pięcio kopytowe; pazurowe zaś na cztery, to jest: dwu, trzy, cztery, pięć pazurowe, prócz tego dziesiątą rodzinę składały wszystkie zwierzęta o nogach pletwowatycn. Brisson zaś oparł Idassyfikacyję na zębach, przyznając z pewną słusznością ważność drugorzędną z cech wziętych z liczby palców, i na tych zasadach podzielił ssące na 18 rzędów. Inne klassyfikacye już można uważać za rozwinięcie pod pewnemi względam: systemu Linneusza; i tak, Erxleben w roku 1777 w dziele Systema regni animatis podał klassyfikacyję jako nowe komple*niejsze wydanie Systemu Natury; dzieło to bardzo ważne, a mianowicie przez wprowadzenie wielu przed nim nieznanych gatunków, doskonale określonych, dotąd ma wysoką wartość. Następnie Storr, Boddaert, Vicq d’ Azyr, Blumenbach i inni, coraz nowe zmiany wprowadzali, opierając sic mniej iub więcej na Systemie Linneuszoskim. Wr, 1811 Illiger w dziele Prodromus systematis mam-malium podzielił ssące na 125 rodzai, objętych w 39 rodzinach, a te w 14 rzędach. Pozmieniawszy wszystkie prawie nazwy poprzedników, spowodował wielkie niedogodności, chociaż dzieło to posiada niezaprzeczoną wartość pod

59^