page0954

946

Stabl — Stair

dziełem w tym przedmiocie jest: Theoria medica tera (Halla, 1707; ostatnie wydanie Choulanfa w 3 tomach, Lipsk, 1831—33).

Stainer albo Steiner (J.), urodzony w A psom pod Hall, w Tyrolu, słynny tyrolski lutnik, uczeń M. Amati’ego w Kremonie, gdzie najlepsze swe skrzypce miał wyrabiać. Szczegóły życia jego mało są znane. Z początku obnosił on swe instrumenta kramem, sprzedając je po 6 złotych za sztukę. Od r. 1630 do 1637 żył w rodzinnem gnieżdzie i pracował podobno z pomocą swego brata Marka, który był mnichem. Z tej epoki istnieje kilkanaście skrzypiec i kilka altówek; wszystkie są wyborne i przez znawców opłacane bywają po 300 dukatów za instrument. Fabrykanci wszakże tyrolscy fałszowali nieraz etykiety mistrza na swych wyrobach, by im większą nadać cenę; ztąd nader należy być ostrożnym w ocenianiu tyrolskich ówczesnych instrumentów. W r. 1669 został nadwornym fabrykantem skrzypiec arcyksięcia Ferdynanda Karola. Po śmierci swej żony, Steiner miał wstąpić do klasztoru, gdzie zmarł w oołąkaniu niewiadomo kiedy (zapewne około r. 1689).

Stair (James Dalrymple; vicehrabia), mąż w historyi Szkocyi często wspominany, urodził się 1619 roku, poświęcił się nauce prawa i na przedstawienie Mońka w 1657 r. Kromwell mianował go sędzią w Court of session. Karol II, którego restauracyją popierał Stair, mianował go w r. 1664 baronetem, a w 1671 r. prezesem Court of session\ gdy jednak dwór coraz więcej absolutne usposobienie objawiał, przeszedł do oppozycyi i w 1681 musiał uciekać do Hollandyi, gdzie mocno pracował nad obaleniom domu Stuartów'. Rcwo-lucyja z r. 1688 sprowadziła go napowrót do Anglii; odzyskał więc urząd dawniejszy, a w r. 1690 mianowany vicehrabią, Stair umarł 95 Listopada roku 1695. — Stair (Jan Dalrymple, pierw^rszy hrabia), syn poprzedzającego, miał wielkie łaski u Wilhelma III, który go mianował lordem adwokatem, a później, sekretarzem stanu Szkocyi, któryto jednak urząd złożyć musiał, z powodu przypisywanej mu rzezi w Glencoe. Mimo to w r. 1703 otrzymał tytuł vicehrabiego Dalrymple i hrabiego Stair i umarł 8 Stycznia 1707 r. — Stair (Jan Dalrymple, drugi hrabia;, mąż stanu i wódz angielski,, urodził się 1673 r. w Edymburgu. Podobnie jak dziad i ojciec, podzielał sprawę orańską i anti-stuartowską, towarzyszył królowi Wilhelmowi III (1691) do Irlandyi, jako oficer gw^rardyi, potem wprawiał się do stanu rycerskiego w wojnie o dziedzictwa tronu hiszpańskiego pod Marlborukiem. W r. 1709 przeszedł na drogę dyplomatyczną i został posłem przy dworze polskim, a później przy fran-cuzkim. Po śmierci mianowicie Ludwika XIV, posiadł wielki wpływ u kardynała Dubois, rozerwał związek rodzinny burboński między Francyją a Hisz-paniją, skłonił Francyją do dania pierwszeństwa Stuartom i do połączenia się z mocarstwami morskiemi, a przez to dopomógł do przeprowadzenia jednej z najważniejszych owego czasu zmian politycznych. Gdy Anglija po wybuchu wojny o następstwo tronu w Austryi, uzbroiła tak zw^raną pragmatyczną armiję posiłkową dla Maryi Teressy, zaraz mianowano go posłem przy stanach generalnych i dowódzcą ow^rego wojska ze stopniem feldmarszałka. Udało się wciągnąć stany generalne do związku przeciw Francyi i z wojskiem sw^rojem dotrzeć aż do Menu, gdzie 97 Czerwca 1745 roku pod Dettingen, n^:edaleko Aszaffenburga, poraził Francuzów dowodzonych przez Noaille sa. Lecz naczelne dowództwo, wdawanie się ministrów i dyplomatów, niejedność sprzymierzonych, skłoniły go do opuszczenia wojska zaraz po zwybięztwie, do ogłoszenia niezadowolenia swojego przez pisma publiczne. To poróżniło go z dworem, przeżyj ^atem jakiś czas w niełasce, aż powstanie Jakobitów

%