scandjvutmp1c401

412

sztukę kucharską; dogadzająca temuż gustowi łatwa strawność pokarmów gotowanych, a nareszcie dostatek i obfitość pokarmów u zamożniejszych klass mieszkańców, wszystko to przyczynia się do powiększenia w ciele ludzkićm chorób pletorycznych, których prawie nie znają dzikie zwierzęta , tern bardziej jeszcze gdy więcćj używają ruchu i mocniejszy przeziew skórny mają. Dla tego u samych tylko spostrzegamy ludzi lub tuczonych przez nich zwierząt ową nadzwyczajną otyłość, ową niezmierną grubość siatki kiszkowej, tkanki komórkowatćj, i t. d., które obciążają i zawadzają czynności organicznej, sprawiają szkodliwą stagnacyją humorów, a z czego wynika mnóstwo chorobliwych przypadków.

A nadto apopleksyja zdaje się być szczególnym właściwym naszemu rodzajowi przypadkiem, pomimo że my trzymamy głowę prosto do góry wziesioną, i że mnićj powinuaby u nas krew bić do głowy aniżeli u zwierząt, u których mózg jest mniejszy, a idące do niego arteryje mocno są rozgałęzione w siatce naczyń, przy nasadzie ich czaszki, iżby krew mniej gwałtownie przypływała do mózgu, a w czćm insze daje się widzićć urządzenie u człowieka. Z tern wszystkiem mocniej się zbiera krew w naszej głowie i naszym większym móżdżku, niż u zwierząt. Człowiek ustawiczuem używaniem rozumu, sprow adza zbytni przypływ krwi i budzi żywotną tego organu czynność; dla tego to ludzie obdarzeui wielkiemi zdolnościami, najczęścićj podlegają apopleksyi. Tam odnoszą karę, gdzie, jak to powiedziano, zgrzeszyli. W końcu, śpiączka, paraliż wynikające częstokroć z rozlania uciskającego różne nerwy, są również skutkami tej sarnćj przyczyny.

Wyłuszczyliśmy już wszystko co proste trzymanie się wywrzeć może na regularne upływy kobiece, i na hemoroidalne u mężczyzny, ile się przyczynić może do przepuklin, do kongestyj workowych, i t. d. Przydać do tego jeszcze należy ową wielką obfitość krwi, skutek pożywnych pokarmów', albowiem kobiety u dzikich ludów, mieszkańców krajów przybieguuowych, jak np. Lapończyków, które długo częstokroć znoszą niedostatek pożywienia , nadewszystko w zimie, rzadko doznają właściwćj swej płci słabości. Inne rodzaje upływu krwi, naprzykład z nosa u młodzieży, plucie krwią, krwawe womity, a nadto ciągłe i inne febry, pochodzą najczęścićj