scandjvutmp1ac01

388

na zimę w cieplejsze kraje, bekasy, albo wodnych, jako to gęsi, kaczek, słomek, i t. d. które przybywają do nas z Północy.

W pośrednich więc, umiarkowanych okolicach, podobało się naturze rozmnożyć zwierzęta najzdatniejsze do wspierania człowieka swoją pracą, żywić go własnćm mięsem, mlekiem, odziewać wełną, i t. d. Mieszkaniec gorących krajów przestaje na ryżu, lub na prosie, mała zaś ludność ziem przybiegunowych ma na pożywienie wiele zwierząt morskich, jako to tłuste foki, wodne ptastwo, niezliczone legije ryb, które tak się rozmnażają w rzekach sybirskick; lakierni są jesiotry, łososie, stynki i inne rozmaite gatunki, w takićm mnóstwie, iż zatykają koryta rzek, a ludzie rozrzucają je, zamiast nawozu po ziemi.

Kie tylko, że pod zwrotnikami używanie mięsa na pokarm bywa szkodliwe, ale nawet większej części tamtejszych zwierząt niesmaczne jest mięso; wół daje tam mięso suche, twarde i niesmaczne: wiele innych czworonożnych zwierząt żywiąc się tam połowem innych zwierząt, owadami, i t. p. miewają mięso odraźliwej woni, i sami tylko Murzyui w Afryce odważają się na pożywanie psów, słoniów, szarańczy i innych gatunków suszonego i wędzonego mięsa.

Każda więc część ziemi mając właściwe sobie zwierzęta i właściwe rośliny, dostarcza przyzwoitego każdemu stworzeniu pokarmu. W pobliskości mórz zamieszkałe ludy są rybakami, i żywią się rybami ; w niektórych błotnych okolicach ludzie używają na pokarm ryb kleistych, szlamowatych, jako to węgorzy, których niestrawnego, niezdrowego mięsa wzbronione było przez prawodawców używanie w Egipcie i na Wschodzie. W wielu krajach afrykańskich jedzą węże i jaszczurki, mianowicie w okolicach bagnistych, gdzie bywa mnóstwo tych istot. Ptaki będąc pospolicie owadożerue w krajach najgorętszych , nie mają tak smacznego mięsa jak ptaki ziarnożerne w naszych umiarkowanych klimatach. Ptaki błotne długonogie czyli brodzące i pływające, trzymają się zwykle okolic zimnych. Zwierzęta ssące z rzędu gryzących, szczury, wiewiórki, świszczę i t. p., szukają okolic obfitujących w su< he uasiona przez zimę przechować się mogące, jakiemi są nsuy i jodły północne, buczyna, leszczyna i inne drzewa kotkowe. Wiele gatunków zwie-