72
czasem kobićty innych pokoleń, żyjących bliżej równika, jako to: francuzki, angielk i, niemki, daleko później zdolnerai się stają do zamęźcia. Każda więc rasa ma sobie właściwą naturę; wpośród jednakich innych okoliczności, jedna dojrzewa wcześnićj, druga później, a to niezależnie od klimatu, pożywienia, temperamentu i t. d. Zobaczymy jeszcze, w dalszym ciągu historyi swego rodu, inne różnice.
ARTYKUŁ III.
O różnicy między płcią męzką a żeńską.
Lubo my ledwo około szesnastego lub siedmnastego roku stajemy się dojrzałemi, części jednak płciowe rozwijać się zaczynają od pićrwszćj młodości. W siódmym roku po narodzeniu dziecięcia, gdy zęby mleczne wypadają, zarysy płci w dzieciach wydatnie się pokazują. Małe chłopcy okazują upodobanie w męzkich zatrudnieniach. Lubią zgiełk i ruch; odtąd już stają się zwadliwemi, chcą celować siłą, odwagą i męztwem; robią sobie drewnianą broń; biegają, skaczą, harcują, ćwiczą ciało w rozmaity sposób; dziewczynki zaś przekładają spokojne, z natury sobie wskazane prace; ubierają swoje lalki, pielęgnują je troskliwie, stroją i upiększają, zawczasu się sposobiąc do epoki małżeństwa. W najmłodszym już nawet wieku spostrzegać się w nich dają ślady zdolności; już i wtedy niezupełnie są obojętne na względy mężczyn; już lubią kiedy się im powie, że są miłe. Przeciwnie chłopcy uganiają się za szacunkiem, który bywa nagrodą dzielności i odwagi. Od tego już czasu męzkie-mi zaczynają być ich formy, więcej nabywa śmiałości ich charakter, rumieni skóra na ich ciele, pewniejszy jest wzrok niż u dziewczyn. Nawet instynkt płciowy przebijać się już zaczyna , wszakże jest on jeszcze wtedy samą tylko ciekawością; ośrn lub dziewięć lat mające dzieci niekiedy nawzajem przypatrują się sobie, i kryją się aby bez świadków poufale zabawić się mogły, i jakkolwiek zabawy takie bywają niewinne, im przecież zdają się być naganne. Tak więc natura budząc w członku popęd płciowy razem zaszczepia w nim wstyd jako zaporę moralną. Nie znajdziemy wstydu w zwierzętach, ale pewno on nie jest skutkiem towarzyskiej umowy w naszym rodzie; po całej bowiem kuli ziemskiej, tak pomiędzy ludźmi dzikiemi jak