0005

Na temat obrony Helu ukazała się w Polsce stosunkowo duża liczba publikacji prasowych, o różnej wartości. Zamieszczane one były najczęściej z okazji kolejnych rocznic wojny polsko-niemieckiej. W sposób pogłębiony obroną Helu zajmowali się zarówno autorzy polscy, jak i zagraniczni, publikując na ten temat prace naukowe bądź popularnonaukowe. Kilku uczestników walk wydało drukiem swoje wspomnienia wojenne.

Chronologicznie rzecz biorąc, pierwszymi wartościowymi opracowaniami były publikacje autorów niemieckich — Friedricha Rugę i Huberta Rechlina. Pierwszy z nich był w 1939 roku w stopniu komandora dowódcą niemieckich sił trałowych na Zatoce Gdańskiej. Opublikował on w roczniku „Nauticus” interesujący opis działań niemieckich trałowców, dużo uwagi poświęcając obronie Helu, szczególnie zaś działalności polskich baterii artylerii nadbrzeżnej *. Mjr Hubert Rechlin jest autorem książki, w której przedstawia działania niemieckiej 207 dywizji piechoty na Wybrzeżu. Część sił tej dywizji zaangażowana była w ostatniej dekadzie września w walkach lądowych na Półwyspie Helskim ^{1 2}. Na temat działań morskich wokół półwyspu pisali też inni autorzy niemieccy w czasie wojny (Fritz Otto Busch, E. de J o n g), ich opracowania jednak nasycone propagandą antypolską dalekie są od obiektywnego ukazania przebiegu walk.

Na czoło polskich opracowań historycznych omawiających walki obronne na Helu wysuwa się obszerna monografia Andrzeja Rzepniew-s k i e g o, poświęcona walkom w obronie Wybrzeża w 1939 roku³. Tym samym zagadnieniem zajmują się autorzy jednego z tomów monografii Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, wydanej na emigracji w 1962 roku^{4 5}.

Przygotowania do obrony Helu omówił Wacław T y m w artykule zamieszczonym w „Wojskowym Przeglądzie Historycznym” ®, podczas gdy Stanisław Stępień wydrukował w „Biuletynie Wojskowej Akademii Politycznej” skrót pracy magisterskiej, poświęconej historii Rejonu Umocnionego Hel⁶.

Monografią popularnonaukową jest książka Edmunda Kosiarza, omawiająca zarówno dzieje Rejonu Umocnionego Hel, jak i przebieg walk na półwyspie i wokół niego. Ten sam autor opracował także kilka źródło-

6

1

   Friedrich Rugę: Von der Tatigkeit der Kriegsmarine, insbesondere der Minen-suchboote im Kampf gegen Polen im Herbst 1939, „Nauticus”, R. 24, Berlin 1941.

2

   Hubert Rechlin: Mit einer Pommerschen Landwehrdwision gegen Goten-hafen und Hela. Riga [b.r.w.].

3

   Andrzej Rzepniewski: Obrona Wybrzeża w 1939 r. Na tle rozwoju marynarki wojennej Polski i Niemiec. Wyd. 2. Warszawa 1970.

4

ⁱ Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej. T. I: Kampania wrześniowa 1939 r. Cz. 5: Marynarka Wojenna i obrona polskiego wybrzeża. Londyn 1962.

5

   Wacław Tym: Przygotowania do obrony i lądowa obrona polskiego wybrzeża morskiego, 1—19 wrzesień 1939 r. Cz. 1, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1957, nr 2.

6

   Stanisław Stępień: Obrona półwyspu Hel w 1939 r., „Biuletyn Wojskowej