0009

stkie nazwiska występujące w relacjach, przypisach do nich i we wstępie. Obok nazwisk wymieniono stopień wojskowy (o ile byi możliwy do ustalenia), a także przydział służbowy, to znaczy formację wojskową, w jakiej wspomniana w relacjach osoba pełniła służbę, a więc w zasadzie nazwę jednostki macierzystej w chwili wybuchu wojny.

Jak powstał Rejon Umocniony Hel

W lutym 1920 roku Polska objęła w posiadanie przyznany jej w traktacie wersalskim wycinek morskiego wybrzeża Bałtyku, liczący niewiele ponad sto kilometrów. Zewnętrznym wyrazem powrotu Polski nad Bałtyk była uroczystość zaślubin z morzem, zorganizowana z całym ceremoniałem w Pucku 10 lutego 1920 roku. Z tą chwilą przystąpiono do organizowania od podstaw marynarki wojennej na odzyskanym wybrzeżu, aby zabezpieczyć je pod względem wojskowym.

W Pucku, który stał się pierwszym portem wojennym, utworzono Dowództwo Wybrzeża Morskiego, komendę portu wojennego oraz inne służby. Pod koniec 1920 roku sformowano Pułk Artylerii Nadbrzeżnej, którego poszczególne dywizjony i baterie rozlokowano w wybranych rejonach, od Helu do Orłowa. Pułk istniał jednak niewiele ponad rok, gdyż na początku 1922 roku nastąpiło jego rozwiązanie. Od tego czasu aż do początków lat trzydziestych nie wzniesiono na Półwyspie Helskim żadnych budowli

0    charakterze obronnym. Hel miał wtedy doskonałe perspektywy rozwoju jako największy polski ośrodek wypoczynkowy i kąpielisko nad Bałtykiem, a także jako baza rybołówstwa przybrzeżnego.

W roku 1929 polskie władze wojskowe zadecydowały o wybudowaniu na cyplu półwyspu baterii artylerii nadbrzeżnej. Decyzja ta wynikała z konieczności zabezpieczenia dostępu do powstającego wtedy portu handlowego w Gdyni i bazy marynarki wojennej na Oksywiu. Z drugiej strony artyleria nadbrzeżna na Helu miała stać się głównym elementem całego systemu fortyfikacji, jaki postanowiono tu zlokalizować. Zaplanowane obiekty obronne na półwyspie miały w latach następnych być przekształcone w bazę floty. Baza ta powinna była służyć flocie w wypadku wojny z Niemcami. Hel, będąc odsunięty od granicy z Niemcami o kilkadziesiąt kilometrów dalej niż Oksywie, stwarzał lepsze warunki dla obrony od strony lądu. W wypadku wojny ze Związkiem Radzieckim Hel miał ubezpieczać bazę główną floty w Gdyni-Oksywiu.

Zanim podjęta została decyzja ustawienia na półwyspie baterii artylerii nadbrzeżnej, zagadnienie to było przedmiotem studiów teoretycznych

1    kilku publikacji, których autorami byli wybitni znawcy tematu. O ko-

10