0018

Wieź SPOŁECZNA W GRUPIE 93

występować - jak nazywa to Ossowski - asymetryczność więzi społecznej, polegająca na różnych rodzajach niepokrywania się obu aspektów więzi. Wszystkie te odmienności i różnice nie podważają realności dwuaspektowego charakteru więzi i adekwatności tej koncepcji do badania i wyjaśniania problematyki grup społecznych i ich funkcjonow'ania.

W badaniach empirycznych więzi społecznej ważnym problemem jest kon-struow'anie i dobór odpowiednich wskaźników' czy to werbalnych wypowiedzi, czy też zachow^fań jednostek, służących do badania i mierzenia intensywności więzi. Wiele praktycznych doświadczeń zawierają w tym zakresie liczne studia i prace metodologiczne¹⁰.

Paweł Rybicki wprowadza typologię więzi społecznej i wyróżnia więź naturalną, zrzeszeniową i stanowioną¹¹. Są to teoretyczne konstrukty, zawierające modelowa układy cech. W' rzeczywistości występują w' grupach elementy, cechy poszczególnych typów. Są jednak grupy społeczne, które zbliżają się do określonego modelu. Typ więzi naturalnej występuje w grupach społecznych, w których pochodzenie i pokrewieństw-o tworzą podstawy społecznego powiązania ludzi i ich wzajemnej przynależności. Odgrywają one również rolę w kształtowaniu więzi grupowej w' społeczeństwach plemiennych i w grupach etnicznych.

Więź zrzeszeniowa powstaje na zasadzie dobrowolnych związków kreowa-nych przez ludzi, którzy przystępując do danego zrzeszenia uzależniają się L wzajemnie od siebie i zobowiązują do odpowiednich działań. Chodzi tu o wszelkiego rodzaju związki i tzw\ organizacje społeczne, spółdzielnie, związki zawodowe, stow'arzyszcnia różnego typu.

vr-

Więź stanowiona jest przeciwieństwom więzi zrzeszeniowej i występuje w' takich zbiorowościach, w których podziały członków i systemy styczności i stosunków' zostają narzucone z zewnątrz lub ustalone siłą czy też prawem stanowionym przez szersze grupy społeczne (np. państwo). Są to więc wszelkiego rodzaju internaty, domy poprawcze, więzienia, obozy koncentracyjne, grupy wojskowe. W grupach tych dominuje więź strukturalna: styczności, działania - interakcje i stosunki między członkami zbiorowości, jak również ze „światem zewnętrznym” są bardzo dokładnie i rygorystycznie określone i egzekwowane w drodze sankcji karnych. Z punktu widzenia organizacji szerszych grup społecznych mogą one być rozpatrywane jako ich instytucje.

^JC Prace Stefana Nowaka z zakresu metod badań socjologicznych; J a c h e r, dz. cyt.; Malikowski, dz. cyt.

^M R y b i c k i, dz. cyt., l. 676.