032

Pr. zbiór |>«1 rrd. dr.hib.J. K. PiotluwtkKgii *PxK<iay (obuto Viram iiKtt. ISbN 8S-2O4-M22-0Cby TCf

badanie d/ialama gcnotoksyczncgo, badanie działania rakotwórczego.

- badanie działania teratogennego,

badanie wpływu na płodność, rozrodczość i potomstwo:

7) ocena działania neurotoksyczncgo.

2.3. Ocena toksyczności związku na podstawie zależności

między jego budową chemiczną a aktywnością biologiczną

Od dawna zaobserwowano, że zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym efekty toksyczne zalezą od budowy chemicznej substancji Spośród związków organicznych aldehydom przypisuje się działanie drażniące. nitrozwiązkoin aromatycznym i aminopochodnym działanie met-hcmoglobinotwórczc. Chloropochodnc alifatyczne uszkadzają wątrobę, a związki fosforoorganiczne są inhibitorami acetylocholinoesterazy (AChE). Siła działania toksycznego zmienia się w giupic związków genetycznie pokrewnych, np. wzrasta z wprowadzeniem chlorowca Ud. Mimo znacznego nagromadzenia informacji na ten temat, ttudno zależności tc wyrazić jednolitą teorią dającą możliwość przewidywania toksyczności związków wyłącznic na podstawie ich budowy W ostatnich latach pojawia się coraz więcej prac dotyczących ilościowej zależności aktywności działania toksycznego i kancerogennego od struktury chemicznej i właściwości fizykochemicznych związku (QSAR quantitauvc struelure acmity relationship).

- Rysunek 2.1 -

Zależność między aktywnością biologiczną a budową chemiczną substancji

Punktem wyjścia różnych teorii, hipotez oraz uproszczonych modeli jest ogólny schemat pokazany na rys. 2.1.

Na rysunku 2.1 widać, że pochodnymi budowy chemicznej związków są w pierwszym rzędzie ich właściwości fizykochemiczne (a). Dopiero tc właściwości rzutują na aktywność biologiczną (toksyczność) albo bezpośrednio <bi, albo przez, wpływ na aktywność chemiczną (c, d). Schemat toksyczno-

32

2 TOKSYKOMC1RIA