004

Za granicą również nie brak budynków z gliny -wykonanych dawniej i obecnie. Na rysunku 6 pokazano część osiedla mieszkaniowego w Mucheln (NRD) wykonanego z gliny ubijanej w deskowaniu.

II. GLINA JAKO MATERIAŁ BUDOWLANY 1. Właściwości gliny

Glina składa się z cząstek ilastych, pyiów, piasku, żwiru oraz rozmaitych zanieczyszczeń, przeważnie związkami organicznymi, tlenkiem żelaza i wapniem.

Cząstki ilaste są bardzo drobne, niewidoczne gołym okiem. Nadają one glinie charakterystyczne jej cechy jak: plastyczność w stanie mokrym, spoistość, skurcz przy wysychaniu i skamieniałość po wyschnięciu.

Pyły są materiałem wypełniającym, zmniejszającym spoistość gliny, nie zawsze jednak wpływającym na zmniejszenie wytrzymałości na ściskanie, jak na przykład w lessach.

Piasek odgryw^Ta podobną rolę jak w betonie. Cząstki ilaste podobnie jak cement zlepiają ziarna piasku. Duży wpływ na wytrzymałość gliny ma kształt ziarn piasku. Gliny zawierające piasek ostry, o ziarnach kanciastych (gliny górskie w województwach południowych), mają większą wytrzymałość niż gliny z piaskiem o ziarnach okrągłych (gliny nizinne w województwach centralnych i północnych).

Żwir, szczególnie gruby, nie jest pożądany w glinie, gdyż kamyki żwiru pod ciśnieniem działają jak kliny i mogą powodować odłupanie się części wyrobów glinianych, na przykład w blokach.

Zanieczyszczenie gliny związkami organicznymi i tlenkiem żelaza nie jest szkodliwe, a nawet przegniłe związki organiczne zwiększają spoistość gliny i jej wodoodporność.

Zanieczyszczenie marglem nie jest szkodliwe jeżeli glina nie jest wypalona. W surowej glinie margiel może być traktowany jako żwir. Natomiast nadmiar pyłów wapiennych zawartych w glinie powoduje zmniejszenie spoistości gliny. Ujemny wpływ pyłów wapiennych zmniejsza się, gdy do gliny dodamy ostrego piasku.

Zależnie od zawartości cząstek ilastych rozróżniamy gliny chude, tłuste i iły. Gliny zlbyt chude nie nadają się do celów budowlanych, ponieważ są za słabe. Gliny zbyt tłuste silnie kurczą się przy wysychaniu powodując pękanie wyrobów lub ubitej ściany. Iły nie są stosowane do wykonywania ścian ze względu na trudność przeróbki, natomiast nadają się do wyrobów cement owo-glinianych.

Odrębne cechy ma less. Składa się on przeważnie z pyłów i piasku. Łatwo miesza się z dodatkami (sieczka, plewy) i łatwo ubija. Ze względu na małą spoistość, ale dużą wytrzymałość na ściskanie nadaje się tylko do wykonania ścian ubijanych w deskowaniu.

2. Badanie gliny i ustalanie składu mieszaniny

Jedną z ważniejszych cech technicznych gliny mających wpływ na jakość budynku jest skurcz gliny przy wysychaniu. Wielkość Skurczu waha się od 1% do 12% '(1 mm do 12 mm na 10 cm). Ze względów technicznych skurcz gliny powinien być w granicach 1,5 do 2% dla ścian ubijanych, a 2 do 3% dla bloków.

Skurcz gliny możemy zbadać w następujący sposób.

Bryłę wilgotnej gliny (o naturalnej, ziemnej wilgotności) ugniatamy w ręku, formujemy kulę, następnie między dwiema deseczkami spłaszczamy ją na placek grubości 1,5 do 2 cm i długości około 25 cm, po czym kładziemy placek na kawałku szyby posmarowanej oliwą. Placek powinien być gładki, niespękany. Na placku rysujemy płytko rysę, na której poprzecznymi kreskami oznaczamy długość dokładnie 200 mm, czyli 20 cm (rys. 7).

Szybę z plackiem kładziemy w miejscu zacienionym. Po wyschnięciu placka mierzymy długość rysy. Zmniejszenie się długości w milimetrach podzielone przez dwa stanowi procent skurczu. Na przykład: po wyschnięciu długość rysy wyniosła

11