005

18B mm, a więc skurczyła się o 200—188 == 12 mm. Skurcz wynosi 12:2 = 6%. Pomiar należy powtórzyć po kilku dniach, aby przekonać się, czy placek już więcej nie kurczy się.

W celu zmniejszenia skurczu gliny należy dodać taką ilość materiałów schudzających, aby skurcz w przypadku użycia

gliny do ścian ubijanych wyniósł 1,5 do 2% a w przypadku bloków 2 do 3%.

Jako materiały schudzające stosuje się: piasek, żużel, sieczko, plewy, paździerze lub trociny. Glina z dodatkiem piasku daje materiał takiej wartości cieplnej jak cegła palona, natomiast z dodatkiem żużla lub materiałów roślinnych — daje materiał „cieplejszy”.

Piasek powinien być grubszy i ostroziarnisty. Piasek drobny słabo schudza, należałoby wziąć go więcej, a to spowodowałoby zmniejszenie wytrzymałości gliny.

Żużel powinien być przesiany przez siatkę (rafę) o oczkach 4 mm. To co przejdzie przez siatkę, należy odrzucić a użyć pozostałość rozkruszając ją tak, aby ziarna nie były większe niż 10 mm. Przed użyciem należy żużel obficie polać szlamem glinianym i przemieszać.

Sieczka może być z jakichkolwiek wysuszonych roślin takich, które w stanie suchym roztarte w dłoni nie ścierają się w proch. Może to być dowolna słoma, łęty grochu lub fasoli, pokrzywa, wrzos itp. W każdym razie powinno się używać materiał najmniej użyteczny w gospodarstwie, na przykład słomę rzepakową. Dodatek sieczki do gliny nie tylko zwiększa wartość cieplną materiału, ale zwiększa także odporność na działanie wody. Co najmniej na dobę przed użyciem sieczka powinna być zmoczona, aby zmiękła.

Paździerze i trociny nie powinny być przegniłe. Trociny przed użyciem powinny być przesiane, w celu oddzielenia wiórów, kawałków drewna i kory.

Można do gliny dodawać jednocześnie różne składniki, na przykład: częściowo piasek i częściowo sieczikę. Dla glin chudych bardziej nadaje się sieczka lub plewy, dla średniotłu-tych — żużel lub sieczka z niewielkim dodatkiem piasku, dla tłustych — żużel lub sieczka z większym dodatkiem piasku.

Ilość dodatków do gliny zależna jest od tłustości oraz zastosowania gliny i podana jest w opisie wykonania bloków, ścian ubijanych, płyt i nadproży.

Poza nadmiernym skurczem, szkodliwy jest, chociaż w mniejszym stopniu, nadmiar pyłu wapiennego, powodujący zmniejszenie spoistości gliny. Próbę można przeprowadzić polewając suchy kawałek gliny kwasem solnym lub esencją octową. Jeżeli na polanym kwasem miejscu pojawią się pęcherzyki gazu (burzy się), to jest dowód nadmiaru wapna. Taką glinę należy koniecznie przemrozić, po uprzednim dodaniu ostrego piasku.

Dla parterowych budynków wiejskich podane wyżej badania są wystarczające, przy czym każdy może je sam przeprowadzić. Należy zbadać glinę z wierzchniej części pokładu i /. dolnej, na głębokości przewidzianego kopania.

Dla piętrowych budynków lub dużych parterowych oraz przy masowej produkcji wyrobów glinianych należy glinę przelać do zbadania do jednego z ośrodków instruktażowych budownictwa z materiałów miejscowych. Na razie badania przeprowadza Ośrodek Instruktażowo-Szkoleniowy w Krakowie, ul. Moniuszki 42. Na ten adres należy przesłać próbki gliny: dla budynku parterowego 2 próbki po 4 litry (po 8 kg) każda, Jedna z wierzchniej, druga ze spodniej warstwy pokładu; dla budynku piętrowego lub potrzeb wytwórni — 3 próbki po 6 litrów (po 12 kg) każda, z wierzchniej, spodniej i środkowej warstwy pokładu. Za głębokość pokładu uważa się głębokość projektowanego wydobycia.

Na każde 200 m² powierzchni wydobycia trzeba pobrać I komplet próbek. Próbki powinny być oznaczone i tak opakowane, aby nie pomieszały się.

13