1076

Aby wyznaczyć wskaźnik podobieństwa struktur musimy najpierw obliczyć wskaźniki struktury dla poszczególnych grup wiekowych (przedziałów klasowych) dla zamieszkujących miejscowość A, a następnie - miejscowość B. Wyniki tych obliczeń zawierają kolumny 4 i 5 w tablicy 4.3.

Kolejnym krokiem przy wyznaczaniu wskaźnika podobieństwa struktur jest wskazanie mniejszego z dwóch wskaźników struktury dla danego przedziału klasowego. I tak, dla pierwszego przedziału wiekowego, tj. 20-24 lat oba wskaźniki struktur są identyczne, wobec czego przepisujemy wartość 0,025. Dla drugiego przedziału klasowego 25-29 lat mniejsza wartość wskaźnika struktury to 0,05 itd. Wartości minimalne wskaźników struktury dla poszczególnych przedziałów klasowych pokazuje kolumna 6.

Sumując wartości z ostatniej kolumny otrzymujemy 0,575. Wskaźnik podobieństwa struktur w naszym przykładzie wynosi 0,575. Wielkość ta świadczy o umiarkowanym podobieństwie badanych struktur.

4.2. WSKAŹNIKI NATĘŻENIA

Wskaźniki natężenia (vv„) są liczbami względnymi, obliczanymi jako stosunek dwóch wielkości, logicznie ze sobą powiązanych. Jeżeli liczebności wartości danej zbiorowości oznaczymy przez n. a drugiej przez /«, to wskaźnik natężenia będzie miał postać:

n

Wskaźniki natężenia, w licznych przypadkach, nadają właściwe znaczenie wielkościom wyrażonym za pomocą liczb bezwzględnych. Załóżmy, że dwie rodziny mają identyczne dochody miesięczne netto wynoszące 4000 zł. Posiadając taką informację powiemy, ż.c sytuacja finansowa tych dwóch rodzin jest identyczna. Wiemy jednak, że aby prawidłowo ocenić sytuację finansową tych dwóch rodzin, to oprócz informacji o ich dochodach, musimy wiedzieć również, ile osób tworzy dane gospodarstwo domowa. Jeśli okaże się, że w pierwszej rodzinie jest czterech członków, a w drugiej dwóch, wówczas jako lepszą pod względem finansowym ocenimy sytuację drugiej rodziny. Tam dochód na głowę wynosi 2000 zł netto, podczas, gdy w gospodarstwie pierwszym tylko 1000 zł. Często zatem prawidłowa ocena rozmiarów badanego zjawiska jest mvarunkow'ana uprzednim obliczeniem odpowiedniego wskaźnika natężenia.

Wskaźnik natężenia jest bardzo często stosowany w analizie zjawisk ekonomicznych i społecznych, np. dochód percapiła (dochód na głowy* mieszkańca), gęstość zaludnienia (liczba ludności na 1 km²), plony ziemiopłodów (zbiór z 1 ha), stopa bezrobocia (liczba bezrobotnych do liczby ludności czynnej zawodowo), wskaźnik spożycia dóbr i usług (wielkość spożycia towarów i usług do liczby ludności) itd.

Przykład 4.4.

Na podstawie danych zawartych w tablicy 4.4, dokonaj oceny wydajności w trzech sklepach samoobsługowych, wiedząc, że wydajność takiego sklepu oblicza się poprzez ustale-_nie wielkości obrotu na metr kwadratowy (m²) powierzchni sprzedażowej sklepu.

Tablica 4.4. Wysokość obrotów i wielkość powierzchni sprzedażowej w trzech sklepach samoobsługowych

Sklep	Obroty (w min zł)	Powierzchnia sprzedażowa (w m^2)
A	900	240
B	840	210
C	750	180

Źródło: dane umowne.

Do rozwiązania tego zadania wykorzystamy wzór 4.3 i obliczymy wskaźniki natężenia dla wszystkich trzech sklepów, aby móc później ocenić, który z nich ma wyższą wydajność.

Dla sklepu A mamy:

n_A 900    ₂

w . = —— =-= 3.75 min zł/m .

*    m_A    240

Dla sklepu B z kolei mamy:

n_B 840    ₂

w. = -2- =-= 4 min zł/ m

m„ 210

a dla sklepu C:

n_c 750    .    .    .. 2

w„_r = —— =-= 4,17 min zł/ m

"^c    m_c    180

A zatem najwyższą wydajność miał sklep samoobsługowy C, ponieważ na metr kwadratowy powierzchni sprzedażowej sklepu przypadały tu 4,17 min zł obrotu.

4.3. MIARY PRZECIĘTNE

Jeżeli cecha, którą analizujemy w zbiorowości jest cechą mierzalną, to zbiorowość możemy scharakteryzować w sposób syntetyczny za pomocą miar wyrażających jej przeciętny poziom.

Miary przeciętne charakteryzują średni lub typowy poziom wartości cechy. Są to więc takie miary, wokół których skupiają się wszystkie pozostałe wartości analizowanej cechy. Miary przeciętne dzielą się na dwie grupy: przeciętne klasyczne i pozycyjne. Miary klasyczne są wyznaczane w oparciu o wszystkie wartości ccch

91