10

: re określa się jako najniższe spożycie i przy którym ryzyko powstania doboru danego składnika jest praktycznie zerowe, można wyznaczyć ema metodami:

przez określenie ilości składnika odżywczego niezbędnej dla ochrony organizmu przed zmianami zdrowotnymi, spowodowanymi deficytem tego składnika;

przez określenie ilości niezbędnej dla utrzymania odpowiednich rezerw w organizmie;

przez oznaczenie ilości niezbędnej dla pełnej wymiany składnika w organizmie (badania izotopowe).

Różne metody określania zapotrzebowania na ten sam składnik odżywczy ogą prowadzić do różnych wartości, a ich zastosowanie w ocenie prawid-wości spożycia — dawać różne odsetki populacji niewłaściwie żywionych, a przykład, gdy średnie zapotrzebowanie na witaminę C określa się na dstawie ilości, która zapobiega szkorbutowi, to będzie ono wynosiło ok. mg/osobę/dobę. Kiedy w tym samym celu zastosuje się kryterium utrzymania stałej puli witaminy C w organizmie (z użyciem metody izotopowej), średnie zapotrzebowanie na tę witaminę sięgać będzie 45 mg/osobę/dobę. Jak z tego ■ ynika, nie ma jednego sposobu określania zapotrzebowania. W zależności :d rodzaju składnika odżywczego i wieku osoby, dla której wyznacza się brielkość zapotrzebowania, stosowane są różne metody. Przy doborze metody Określania zapotrzebowania dla niemowląt i dzieci należy kierować się prawidłowością wzrostu i rozwoju, a dla osób dorosłych — utrzymaniem 5 iaściwej masy ciała oraz zawartości składników odżywczych w komórkach, tkankach i całym organizmie, a także w niektórych przypadkach — zagwarantowaniem określonych funkcji biochemicznych lub fizjologicznych. W tabeli 6.2.1 wyszczególniono rodzaje badań, które wykorzystuje się do jstalania norm żywieniowych.

Tabela 6.2.1. Badania stosowane do ustalania norm żywieniowych

1

2

3

4

5

6

Żywienie dictami niedoborowymi w badany składnik odżywczy, aż do wystąpienia objawów niedoboru, a następnie korygowanie powstałych zmian zdrowotnych przez podawanie znanych ilości tego składnika.

Badania bilansowe.

Badanie stopnia wysycenia tkankowego składnikiem odżywczym lub ocena prawidłowości funkcji metabolicznych w porównaniu z wielkością jego spożycia.

Określenie spożycia energii i składników odżywczych u prawidłowo odżywionych niemowląt i dzieci karmionych mlekiem matek.

Badanie stanu odżywienia większych populacji i jego powiązanie z wielkością spożycia. Ekstrapolacja wyników otrzymanych w doświadczeniach na zwierzętach.

Pierwszym etapem do ustalania norm żywieniowych powinno być określenie wielkości średniego zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze w grupach ludności wyodrębnionych wg wieku, płci itd., z wykorzystaniem jednej lub kilku podanych metod. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze,

429