15

niedożywieniu i w stanach chorobowych, m.in. przy obrzękach czy podcza silnego wzrostu guzów nowotworowych.

Na podstawie pomiarów wysokości i masy ciała można zbudować wiola różnych wskaźników wagowo-wzrostowych, często nazywanych wskaźnikami masy ciała lub wskaźnikami otyłości, które ułatwiają ocenę i interpretuję wyników.

Wskaźniki wagowo-wzrostowe charakteryzują względną masę ciała w sio sunku do wysokości ciała. Stwierdzone występowanie dodatniej korekit ii między zwiększoną masą ciała i zawartością tłuszczu w organizmie pozwą In wykorzystywać te wskaźniki do oceny stopnia otyłości.

Istnieje bardzo wiele wskaźników wagowo-wzrostowych określanymi w badaniach antropometrycznych. Na podstawie wielu analiz statystyczny li uznano, że najbardziej przydatnym spośród nich w ocenie stanu odżywieni i jest wskaźnik Queteleta, zwany inaczej wskaźnikiem masy ciała BMI (l(n,l\ Mass Index), najlepiej określający względną masę ciała.

masa ciała [kg]

Wskaźnik Oueteleta (BMI) = --—-—

wysokosc [nrr]

Wskaźnik BMI w mniejszym stopniu aniżeli inne wskaźniki koreluj, z wysokością ciała, dlatego lepiej niż one charakteryzuje masę ciała, niezalc m> od jego wysokości. Łatwo go wyliczyć, a otrzymane wartości według Krym dobrze korespondują z wieloma wskaźnikami stanu zdrowia, a w lym /•* wskaźnikami umieralności.

Światowa Organizacja Zdrowia w 1988 roku zaproponowała nasiępii jącą interpretację wartości wskaźnika Queteleta (BMI) przy dokonywaniu oceny stanu odżywienia energetyczno-białkowego u osób dorosłych, I i - • mi znajduje zastosowanie zarówno do populacji, jak i do przypadków indywitlmil nych.

Wartość BMI	Interpretacja
Poniżej 20 20-25 25 30 30 40 Powyżej 40	U niektórych osób -może występować niedożywienie Najmniejsze ryzyko zwiększonej umieralności Mogą występować problemy zdrowotne na tle przekarmienia Otyłość umiarkowanego stopnia wraz z konsekwencjami zdrowniminl Otyłość dużego stopnia

Ferro-Luzzi i współpracownicy w 1992 roku zaproponowali klasvhl>m|jj dłużej trwających zaburzeń bilansu energii na podstawie wartości wsf ,i mM BMI, rozszerzając zakresy normy na wartości BMI od 18,5 do 24,o ky iHl co umożliwia wykorzystanie tego wskaźnika w ocenie stanu odżywienia •• ”h młodych. Klasyfikacja ta przedstawia się następująco:

BMI	Interpretacja
<16 16.0- 16,9 17.0- 18,4 18,5-24,9 25.0- 29,9 30.0- 39,9 >40	—    III stopień chronicznego niedoboru energii, —    II stopień chronicznego niedoboru energii, —    I stopień chronicznego niedoboru energii, —    zakres normy, —    I stopień otyłości, —    II stopień otyłości, —    III stopień otyłości.

W ocenie stanu odżywienia często bardzo istotne jest ocenienie zmian masy ciała w czasie. Wahania masy ciała nie przekraczające 0,5 kg uznaje się u osób zdrowych za zjawisko normalne. W przypadku choroby lub głodzenia ujemny bilans energetyczno-białkowy może występować przez dłuższy okres, prowadząc do zmniejszenia masy ciała w znacznie większym stopniu.

W warunkach całkowitej głodówki spadek masy ciała nie powinien przekroczyć 30% wartości wyjściowej (zwyczajowej — M_z), gdyż większe ubytki mogą zagrażać życiu.

Aby ocenić stopień spadku masy ciała, należy zmierzyć aktualną masę ciała — M_a, a następnie wyliczyć jeden z poniższych wskaźników:

M_a

Względna masa ciała [%] = — x 100%;

M_z

M_z — M_a

Spadek masy ciała [%] = - x 100%;

M_z

M_z - M_a

Tempo zmian masy ciała [kg/dzien] = - x 100%.

Dzień_n — Dzieńp

Blackburn i współpracownicy w 1977 roku zaproponowali następujące kryteria oceny spadku masy ciała, które stosuje się do oceny stopnia niedożywienia białkowo-energetycznego:

Czas	Znaczący spadek masy ciała (%)	Groźny spadek masy ciała (%)
1 tydzień	1-2	>2
1 miesiąc	5	>5
3 miesiące	7,5	>7,5
6 miesięcy	10	>10

Powyższe kryteria oceny stosuje się do oceny stopnia niedożywienia biał kowo energetycznego. W przypadku poważnych chorób, którym towarzyszą