16,17

—    zdolność różnicowania dźwięków mowy oraz doi konywania analizy i syntezy słuchowej,

—    umiejętność obserwowania ruchów narządów mo-wnych,

—    zdolność wykonywania tych ruchów.

Dopiero po uzyskaniu tych umiejętności dziecko jes w stanie rozpocząć naukę mówienia.

Kolejność uruchamiania tych mechanizmów związana jest z rozwojem psychofizycznym dziecka i odzwierciedla etapy tego rozwoju:

—    noworodek ćwiczy oddech podczas snu (miarowy wdech i wydech) oraz płaczu (przedłużona faza wydechowa);

—    niemowlę uczy się posługiwania głosem podczas krzyku, potem w czasie głużenia (występuje w okresie melodii i jest to nieświadome, niezamierzone wydawani< dźwięków, reprodukcja dźwięków na skutek przypadkowego zetknięcia narządów mownych) — bawią! się wydawaniem głosu;

—    niemowlę reaguje na melodię, akcent i rytm mowy otoczenia (zdanie: „Już nie śpisz, Dorotko” wypowiedziane łagodnie, spokojnie wywołuje na buzi dzieckl uśmiech; to samo zdanie wypowiedziane głośno, tonen ostrym powoduje płacz dziecka) i samo tę melodi naśladuje,

—    podczas gaworzenia (także okres melodii) dzieck dokonuje analizy i syntezy słuchowej, a w czasie włas nych reprodukcji powtarza te głoski, które występuj najczęściej w wyrazach do niego wypowiadanych m (mama), b (baba), p (pa pa pa), t (tata), d (daj) l (lala) itp; w tym też czasie dziecko obserwuje ruch) narządów mownych osób przemawiających do nieg i dzięki temu uczy się wypowiadać te głoski, którycl artykulacje są najbardziej widoczne: m, b, p (ukła< warg), t, d, l (układ czubka języka oraz zębów i dzią seł).

7 - /.asem dziecko doskonali umiejętność obserwowania

-    I\ rżenia, i dzięki temu uczy się mówić.

I ’i odstawione w książce zestawy ćwiczeń mają doskonalił funkcjonowanie tych mechanizmów u dzieci, i i • .1 <- umieją się już nimi posługiwać i posługują się ■ u i uczyć te dzieci, które nie potrafią wykształcić u li samodzielnie.

Pi<■/.ratowane ćwiczenia oddechowe mają przede wi/ystkim na celu nauczanie różnicowania fazy wde-

-    liowcj i wydechowej oraz wydłużanie fazy wydechowej.

I ¹ u lęk szóści dzieci w wieku przedszkolnym oddychanie i- i funkcją już wykształconą, czasami zdarza się, że im jest ono prawidłowe, co wynika z nieukończonego i n»-rsu dojrzewania psychoruchowego dziecka.

-    l.ijrzęściej jednak dzieci nie mają trudności z oddy-• li.micm jako takim, natomiast podczas mówienia nie i-- nicują faz oddychania, co prowadzi do wypowiada-mm zdań zarówno podczas wydechu, jak i wdechu.

I * i. je się tak szczególnie w czasie wygłaszania z pamięci wierszyków, gdzie dziecko wypowńada część i - l .lu na wydechu, zaś następną część podczas wdechu. l^,«i\voduje to, że wygłaszany tekst jest mówiony ciszej,

...... j wyraźnie, gdyż wymowne towarzyszy dobieranie

|i-iwictrza.

i'--li z as zabaw należących do tej grupy ćwiczeń dzie-

-    i " powinno nauczyć się stosowania w czase mówienia pi zerw na nabranie powietrza we właściwych miejscach (p. zerwy gramatyczne w miejscach znaków interpun-i - v|nych i przerwy logiczne zgodne z treścią zdań). Ponieważ dzieciom przedszkolnym byłoby zbyt trudno

i., umieć pojęcia przerwa gramatyczna, przerwa lo-i-n zna itp. nauczyciele i rodzice powinni podczas mó-ii nia zdań czy nauki wierszyka demonstrować właś-«iwy sposób recytacji.

< więżenia fonacyjne mają za zadanie nauczanie -i i.. i właściwego posługiwania się głosem. Niepraw^rdą

\ ® ■ *

I >j    Uczymy poprawnej wymowy — 2

16

' _