1

Susannnli Radstone wykłada na fiłmoznawslwie i kulluroznaw-

stwie w School of Social Sciences, Media and Cultura! Studies na Univcrsity of East London. Zajmuje się teorią kultury i psychoanalizą, a zwłaszcza szczególnym polem badań, jaki stanowią studia nad pamięcią w kulturze. Jest redaktorką serii wydawniczej Alemury utul Narratire (Transaction Publishers) i członkinią redakcji „The Journal of Memory Studies". Opublikowała między innymi A/<wo/v muf Methodo/ogy {red.. 2000), A leniwy Cidmres. Memory. Sidijerliyity and Reeognition (red. z K. Hodgkin, 2005), Tin■ Sesiutl Palitks oj Time. Conjession. Nostalgia. Memory (2007), The ITomcns Componion to Inteniutinmit Film (z A. Kuhn, 1090).

Radstone bada przede wszystkim historię pamięci; w perspektywie psychoanalitycznej prowadzi refleksję nad szczególnym splotem łączącym historię jako obiektywny, zewnętrzny, pełny sprzeczności i konfliktów proces z pamięcią jako formą przepracowywania jednostkowych lęków i napięć. Film jest wyrazem, rozpoznaniem i zapisem tak rozumianej pamięci i jej relacji z historia. Szczególna rola przypisywana temu medium opiera się na teorii Gilles’a Deleuza kina obru-zu-czasu: wykorzystując właściwe filmowi środki montażowe, kino to rezygnuje z akcji na rzecz przedstawiania procesów stawania się, pamiętania i zapominania oraz przekształcania struktur czasowych.

W swoim artykule Susannah Radstone skupia się na flintach Kres długiego dniu Tercnce’a Davicsa oraz Cinenut Panuiiso Giuseppe Tornatore, w których narracja wykorzystuje bohatera pici męskiej wspominającego lub „odwiedzającego" świat dzieciństwa. Autorka dokonuje rozbioru retrospektywnych konstrukcji męskości z perspektywy feministycznej. W popularnej dziś tendencji „historyezno/no-stalgicznej” kino stanowi przedmiot fascynacji, miejsce - metaforycznie i dosłownie - ucieczki od napięć rzeczywistości. W efekcie pracy pamięci i nostalgii historia staje się historią kina, nic tyle tworzy obraz przeszłości, co się nią staje.

@ Susannah Radstone. Ciiicnui/mcmory/hislnry. „Screen" 1995, nr 1, s. 34- 47.

Susannah Radstone

Kino / pamięć / historia

Dzisiaj mieszkańcy pomieszczeń nietkniętych przez śmierć wprowadzają się do świeżej, jeszcze wilgotnej wieczności..,¹

We wspomnieniach przywoływanych przez chłopców w Kresie długiego dnia Tcrcnce’a Daviesa (The Lang Day Close.s, 1992)-’ i Ci nem a Para dis o Giuseppe Tomatore (1988)’ w samym centrum trudnego doświadczenia dorastania znajduje się film. Mały Toto, główny bohater Ci nemu Paradiso, na dobrą sprawę jest wychowywany przez kino i przez Alfreda, starzejącego się operatora, który zastępuje mu ojca. Bud, bohater Kresu długiego

¹ W. Den jam in. Narrator. Rozważania o twóneości Mikołaja kęskowa, przei. K. Krzemieniowa, [w:] Anioł historii, wyb. i opr. II. Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996, s. 252.

•' Akcja filmu toczy się w Anglii, w połowie lat pięćdziesiątych. Bohater, jedenastoletni Bud, Wychowywany jest przez matkę; jego ojciec nic żyje.Wrażliwy chłopiec "ucieka od ponurej rzeczywistości do kina - to z filmowymi obrazami bezustannie konfrontuje świat, w którym żyje. Pilm nic opowiada zwartej czy spójnej historii; stanowi raczej zbiór obrazów pamięci, lak dotyczącej świata rzeczywistego - jak kina fprzyp. red.].

¹ -Na początku filmu matka wzywa swego dorosłego, dawno niewidzianego syna do domu - umarł Alfredo, jego przyjaciel, niegdyś kinooperator w „Cinema Paradiso”, jedynym kinie w sycylijskim miasteczku. Sa-lvatore (w dzieciństwie zwany Toto), obecnie znany reżyser filmowy, wraca tam po trzydziestu lalach nieobecności wspominając swoje lata dziecięce i młodość, przeżyte w powojennych Włoszech, matkę, która wychowywała go sama po śmierci ojca podczas wojny, pierwszą miłość do dziewczyny i przede wszystkim - miłość do kina fprzyp. red.|.

337