2009 01 01 0350

O. W \»l iwo S. J. IXjIIv. C A.MW vx\Az*vdu», ^ttnrj 2C07 ISBN «?iwiuoM5>24-.i. C by WN PWN 200?

1.2. Składniki środowiska

Poruszając jakieś zagadnienie w oderwaniu od całości, wprowadzaliśmy do tekstu tylko te treści, które były istotne do jego zrozumienia.

Możemy teraz ponownie przedstawić cel naszego zgłębiania chemii środowiska. W książce pragnęliśmy przedstawić podstawy chemii konieczne do zrozumienia naszego otoczenia, tj. środowiska globalnego. Najwięcej uwagi poświęciliśmy chemicznemu składowi środowiska naturalnego, procesom, które w nim przebiegają, oraz wszystkim rodzajom zmian wynikającym z działalności człowieka. Przytoczyliśmy tutaj liczne przykłady ilustrujące opisywane zasady, które odzwierciedlają sytuacje występujące w święcie, ponieważ chemia środowiska charakteryzuje się podejściem globalnym. Zdajemy sobie sprawę, że ponadto istnieje wiele ważnych specyficznych typów problemów, które zostały w tej książce pominięte. Pragniemy podkreślić, że celem naszym nie było ukazanie wszystkich problemów dotyczących środowiska przyrodniczego, ale podstaw chemii umożliwiających ich zrozumienie.

1.2. Składniki środowiska

Proces nauczania chemii określonego pierwiastka lub związku chemicznego występującego w środowisku rozpoczynamy zazwyczaj od wskazania, gdzie została stwierdzona jego obecność oraz jakie jest jego stężenie. Musimy teraz znaleźć odpowiedź, na kilka pytań. Z jakimi materiałami jest ta substancja związana? Czy występuje w stężeniach normalnych, czy też w niezwykle dużych lub małych? Czy jest toksyczna? Następnie, jeśli są miejsca, w których problemy środowiskowe powodowane są zbyt dużymi stężeniami, badamy źródła tych podwyższonych jx>ziomów. Interesującym przykładem jest tal.

Ostatnio daje się zauważyć wzrost zainteresowania chemii środowiskowej tym pierwiastkiem. Został on określony jako zagadkowy ze względu na jego, w pewnym stopniu, niezwykłą „osobowość chemiczną". Chociaż jest on najcięższym pierwiastkiem w 13. grupie układu okresowego pierwiastków, występuje najczęściej jako T1(I) i wykazuje duże podobieństwo do metali alkalicznych. Zainteresowanie środowiskowe tym pierwiastkiem wynika z faktu, że jest on toksyczny dla organizmów wodnych, ludzi i innych ssaków. Ponieważ jest podobny do metali alkalicznych, zastępuje potas w układach biologicznych, powodując zakłócenia metabolizmu wskutek zmniejszenia aktywności ważnych enzymów i koenzymów. Ponadto, częściowo ze względu na to, że jest toksyczny, bezbarwny i bez smaku, tal jest uważany za „doskonałą truciznę".

Wszystko to oznacza, żc ważne jest poznanie występowania talu. a szczególnie tego. jaki jest normalny poziom jego występowania w powietrza, wodzie i glebie oraz dlaczego występuje on w zwiększonych stężeniach w pewnych miejscach i sytuacjach.

Tal jest niezwykle pospolitym pierwiastkiem, będącym szeroko i stosunkowo równomiernie rozpowszechnionym w środowisku naturalnym, którego średnic stężenie w skorupie ziemskiej wynosi około 0,7 mg • kg^-1. W środowisku wodnym mobilny lal(I) występuje w zróżnicowanych stężeniach, ale w przypadku ekosystemów niezanieczysz-czonych zazwyczaj występuje w ilości 10 ng • L ¹ lub mniejszej. Ta wartość jest trakto-