2009 01 01 2857

O. W \»l iwo S. J. IXjIIv. C A.MW vx\Az*vdu», ^ttnrj 2C07 ISBN «?iwiuoM5>24-.i. C by WN PWN 200?

4.2. Chemia smogu fotochemicznego    9S

Związki nienasycone — alkiny

W przypadku alkinów początkowym etapem reakcji jest również przyłączenie rodnika hydroksylowego do bogatego w elektrony wiązania potrójnego. Z acetylenu w wyniku dalszych reakcji powstają glioksal (CHOk i kwas mrówkowy (HCOOH) jako główne produkty.

Związki nienasycone — areny

Podobnie jak inne węglowodory, związki aromatyczne ulegają reakcjom utleniania inicjowanym przez rodniki hydroksylowe. Jeśli związek aromatyczny jest podstawiony grupą alkilową, to najpierw oderwany zostaje atom wodom, a potem reakcja biegnie w taki sam sposób, jak w przypadku innych połączeń alkilowych. Końcowymi produktami są aldehydy.

Jeśli związek aromatyczny mc ma podstawnika alkilowego, rodnik hydroksylowy zostaje przyłączony do pierścienia:

oh,h

+ •Oli

(4.33)

W wyniku reakcji z tlenem cząsteczkowym z rodnika hydroksybenzenu powstaje fenol, (idy wyjściowym substratem jest podstawiony związek aromatyczny, tworzą się również, odpowiednie fenole i inne produkty.

OH _H

OH H

+ 0>

HOO*

OH

(4.34)

Poza tym ciągiem reakcji zaobserwowano, ze w znacznym stopniu dochodzi do rozerwania pierścienia w pcroksylowych pochodnych związków aromatycznych z utworzeniem licznych, słabo scharakteryzowanych produktów.

Środowiskowo ważną klasą połączeń są wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA. ang. PAH — polynuclear aromatic hydrocarboti). Z wyjątkiem najprostszych WWA, naftalenu i jego pochodnych, te związki są odporne na utlenianie i dlatego charakteryzują się długim czasem przebywania w atmosferze. Ponadto WWA stanowią ważny składnik niektórych atmosferycznych aerozoli (więcej o WWA w rozdz. 6).

Pozornie końcowe produkty utleniania fotochemicznego — aldehydy i ketony

Wiemy, że aldehydy (i ketony) są ważnymi produktami kilku schematów reakcji utleniania. Są one do pewnego stopnia połączeniami trwałymi, ulegają jednak właściwym dla nich reakcjom. Jak wynika z reakcji (4.25M4.27). jedną z możliwości jest reakcja