2009 01 01 1220

G. W \wl «... S. I. Duliy. CAnm^nA»ńł« Wjtłłi.j 2007 ISBN *?MV*l-l$)24-3, C by WN PWN 2007

41

2.3. Reakcje i obliczenia w chemii atmosfery

Jak to widzieliśmy na przykładzie utleniania tlenku azotu(II) [reakcja (2.13)], rodniki peroksylowe są ważnymi utleniaczami.

W obszarach pozostających pod wpływem naturalnych lub antropogenicznych emisji gazów zachodzą często i inne procesy, w których zużywane są rodniki hydroksylowe. Większość tych reakcji można podzielić na dwie kategorie. W pierwszej z nich dochodzi do usunięcia atomu wodoru, co zilustrowano na przykładzie reakcji z toluenem i z formaldehydem:

•OH

CH, + H,Q

(2.29)

•OH f HCHO -* HĆ = 0 + H₂0    (2.30)

Podobnie jak w reakcji z metanem, w reakcjach (2.29) i (2.30) powstają nowe wysoko reaktywne rodniki, które z kolei reagują z ditlcnem z utworzeniem rodników pcroksylo-wych:

+ O, ^^-CHj-O-O*    (2.31)

HĆ=-0 + 0₂ —» HOO* + CO    (2.32)

Drugą kategorią reakcji jest addycja do wiązania wielokrotnego, co zilustrowano na przykładzie reakcji etylenu [reakcja (2.33)) i benzenu [reakcja (2.35)). W tych przypadkach również powstają wysoko reaktywne indywidua, które inicjują sekwencję dalszych reakcji przez przyłączenie tlenu:

(2.33)

(2.34)

•OH + H₂C=CH₂ -*• H₂Ć—ch₂oh ch₂oh

.

h₂c—ch₂oh + o₂ h₂c—o—o*

(2.35)

(2.36)

Istnieje wielka różnorodność organicznych indywiduów chemicznych, które w małych stężeniach są obecne w atmosferze. Składają się na nic połączenia pochodzenia biogenicznego, uwalniane przez żyjące lub rozkładające się organizmy, i prawie nieograniczona liczba związków chemicznych przenikających do atmosfery w wyniku spalania paliw kopalnych i prowadzenia licznych procesów przemysłowych. Są nawet obecne