2009 01 024915

O. W \»l iwo S. J. IXjIIv. C A.MW    ^ttnrj 2C07

ISBN «?iwiuoM5>24-.i. C by WN PWN 200?

11.2. Gazy reagujące z wodą    291

Jezioro Nyos — przykład klęski ekologicznej

W dniu 21 sierpnia 1986 roku o godz. 19*° mieszkańcy regionu w pobliżu jeziora Nyos w północno-wschodniej części Kamerunu (rys. 11.3) usłyszeli dziwne dudnienie. Jednocześnie nad powierzchnią wody jeziora pojawiły się białe obłoki. Wkrótce po tym, bez uprzedzenia, z powierzchni jeziora został wyrzucony ogromny slup wody. W czasie kilku sekund cała populacja ludzi w sąsiedztwie eksplozji straciła przytomność. Po pewnym czasie niektórzy odzyskali przytomność, ale okazało się. że 1700 mieszkańców i większość bydła uległo śmiertelnemu zatruciu i zmarło.

Rys. 11.3. Lokalizacja jeziora Nyos (x) w Kamerunie

Ta tajemnicza i prawie bezprecedensowa tragedia stała się przedmiotem intensywnych badań naukowych. Wiele szczegółów pozostaje niejasnych, ale wiadomo, że śmierć nastąpiła w wyniku uwolnienia z jeziora ogromnych ilości, tj. ponad 240000 ton. di-tlcnku węgla. Jezioro Nyos położone jest wzdłuż uskoku geologicznego, który jest pochodzenia wulkanicznego. Jego powierzchnia odpowiada 1.48 km², głębokość sięga 210 m. a przekrój pionowy ma kształt ściętego stożka (rys. 11.4).

Otwory znajdujące się pod wodą pozwalają na stały dopływ ditlenku węgla z szybkością oszacowaną na 10 m ^! - min^-1. Jezioro jest w stanie zatrzymać około 1,5 km¹ tego gazu w roztworze, a zatem nasycenie powinno być osiągnięte po upływie ponad 20 lat.

Prezentowane opinie mające na celu wyjaśnienie przyczyn lak gwałtownego uwolnienia ditlenku węgla nic są jednomyślne. Jedna z szeroko akceptowanych teorii sugeruje. że zimny deszcz padający przez kilka dni przed żywiołową klęską doprowadził do oziębienia wód powierzchniowych i wzrostu ich gęstości. W konsekwencji nastąpiło zatopienie zimniejszych warstw wody z jednoczesnym wypchnięciem znajdujących się głębiej warstw cieplejszych. Wartość maksymalnego stężenia ditlenku węgla (mmol L^-1) w wodzie w funkcji głębokości wyrażonej w metrach (/i) można obliczyć, korzystając z następującej zależności^-*:

⁴Y. Nojiri. ..Gas dischargc at Lakc Nyos". Naturę. 346. 323 (1990).