2009 01 01 1358

O. W \»l iwo S. J. IXjIIv. C A.MW    ^ttnrj 2C07

ISBN «?iwiuoM5>24-.i. C by WN PWN 200?

3.1. Problemy z ozonem stratosferycznym    47

dobry ozon

"0    2    4    6    8

stężenie ozonu ( ppmv

l_|_1_I_._I_l_

10    II    12

logarytm stężenia ozonu

zły ozon

Rys. 3.1. Profil stężenia ozonu w niższych warstwach atmosfery, wyrażonego ułamkiem objętościowym (linia ciągła) i logarytmem stężenia (wyrażonego w cząsteczki cm linia przerywana). Określenia ..dobry" i „zły" ozon odnoszą się odpowiednio do pozytywnych i negatywnych skutków wzrostu jego stężenia w odpowiedniej warstwie. IPrzcdruk za zezwoleniem z pracy: R.P. Wuyne. Chemistry of atmo-spheres, Clarendon Press, Oxford 1991.]

Najważniejsze spośród tych reakcji związane są z syntezą i rozkładem ozonu. Gaz ten jest naturalnym składnikiem atmosfery, a jego największe stężenie występuje na wysokości między 15. i 30. km n.p.m. Możemy uważać ozon stratosferyczny za ..dobry" ozon ze względów, które wkrótce staną się dla nas oczywiste. Obszar len jest często określany mianem warstwy ozonowej (ozonosfery). Na rysunku 3.1 przedstawiono w dwojaki sposób zależność rozmieszczenia ozonu (dystrybucji) od wysokości. Należy zwrócić uwagę na występujące na rysunku różnice w przypadku, gdy stężenie ozonu wyrażono w postaci ułamków objętościowych i logarytmu jego gęstości. W tym drugim przypadku można zaobserwować, że zagęszczenie cząsteczek ozonu blisko powierzchni Ziemi przewyższa o rząd wielkości zagęszczenie obserwowane w warstwie ozonowej. Blisko powierzchni Ziemi zwiększona zawartość ozonu sprawia, że jest on toksyczny dla roślin i zwierząt. W przeciwieństwie do ozonu stratosferycznego, możemy go określać mianem ..złego" ozonu. Jego chemia w troposferze zostanie omówiona w rozdz. 4.

OZON — WŁAŚCIWOŚCI ISTOTNE DLA ŚRODOWISKA

•    Dobry ozon — ozon w stratosfer/e chroni życie roślin i zwierząt, absorbując wysokoenergetyczne promieniowanie słoneczne docierające do Ziemi.

•    Zły ozon — ozon w troposferze powoduje podrażnienia oraz uszkodzenia u roślin i zwierząt z powodu silnych właściwości utleniających.