2009 01 01 1811

ft W \wl iwi 8. J. Duffv. r’A»nwvnA»*\iU, W.rumrj 'U)i ISBN f7MMI-l3J24-X O by WN PWN TOiO

62    3. Chemia stratosfery — ozon

Niecały chlorek metylu uwalniany z wód oceanicznych osiąga stratosferę. Częściowo jest usuwany na mniejszych wysokościach w wyniku reakcji z rodnikami hydroksylowymi. której pierwszy etap przedstawiony jest równaniem (3.25). Czas jego przebywania w troposferze wynosi ok. 1,5 roku.

CHjCI + *OH -> ‘CH.CI 4- H_;0    (3.25)

Inne naturalne źródła chloru, takie jak chlorowodór uwalniany z wulkanów lub jony chlorkowe powstające z rozpylonej słonej wody morskiej, charakteryzują się krótkim czasem przebywania w troposferze. W tych źródłach pierwiastek len występuje w postaci chlorków, których większość jest wymywana z atmosfery przez opady atmosferyczne, zanim osiągną stratosferę.

Podobnie do poprzednio opisanych przypadków mechanizm rozpadu ozonu związanego z chlorem atomowym można przedstawić w następujący sposób:

*C1 + Oj - CIO* + 0,	(3.26)
CIO* + 0 — ^łci + o>	(3.27)
reakcja sumaryczna 0 4- Oj —* 2 O2	(3.28)
Istnieją inne cykle katalityczne związane z chlorem i z innymi widuami rodnikowymi:	halogenowymi indy-
HOO* 4 CIO* -* HOC1 +02	(3.29)
HOCI + Ai» —► *OH 4- *CI	(3.30)
*C1 4- Oj -*• CIO* + O2	(3.31)
*OH -l- Oj -*■ HOO* 4- 02	(3.32)
reakcja sumaryczna 2 Oj —► 3 O2	(3.33)
oraz
BrO* 4- CIO* -> *Br + 'Cl 4- 02	(3.34)
*Br -1- Oj -* BrO* + 02	(3.35)
•Cl + Oj -*• CIO* + 02	(3.36)
reakcja sumaryczna 2 Oj —► 3 02	(3.37)

W reakcjach (3.29)—(3.31) brom może zastąpić chlor w cyklu reakcji i ich łączny udział stanowi blisko 60% dróg niszczenia ozonu przez chlorowce.

Źródła naturalne dostarczają małych ilości chloru atomowego w stratosferze, większe jednak znaczenie dla rozpadu ozonu ma chlor pochodzący z uwalnianych do atmosfery przez człowieka chlorofluorowęglowodorów (CFC).