2009 01 01 2739

C W vnl 4*.-n $ I. IXiłTv    W.rwwj 2iQ7

ISBN v?l-*V$M5J2*K1.' C by W r*N 20*0

90    4. Chemia troposfery — smog

W tej sumarycznej reakcji rodniki hydroksylowe, tak jak i inne rodniki, odgrywają rolę katalizatora (istnieje potencjalna możliwość tworzenia rozmaitych indywiduów o charakterze rodników), a zatem nawet bardzo mała ich ilość powoduje utworzenie dużej ilości produktu. Jak już wspomniano w rozdz. 2, należy zawsze pamiętać o dominującej roli rodników hydroksylowych w chemii troposfery.

Gdyby nie było różnych sposobów usuwania rodników hydroksylowych z. atmosfery, ich stężenie ciągle by wzrastało, a szybkość utleniania węglowodorów była coraz większa. Kilka reakcji kończących służy do usuwania rodników hydroksylowych, ich prekursora — ditlenku azotu, i rodników wodoroperoksylowych.

OH + *NO: + M —► HNO1 + M	(4.20)
2 HOO* -> H202 + 02	(4.21)
*OH + HOO* -> H20 + 02	(4.22)

Produkty każdej z tych reakcji są względnie trwałe. Kwas azotowy(V) i nadtlenek wodoru, które dobrze rozpuszczają się w wodzie, są usuwane z atmosfery przez opad atmosferyczny.

Należy pamiętać również, że w procesie powstawania rodników hydroksylowych uczestniczą dwa etapy fotochemiczne. W konsekwencji, w nocy reakcje generujące smog ustają.

Reakcje wtórne (indukowane)

Istnieją reakcje wtórne, które zachodzą jednocześnie z utlenianiem węglowodorów. Pierwsze dwie rozpatrywaliśmy wcześniej:

NO:    > NO + O    (4.23)

O + O2 + M -*■ Oj + M    (4.24)

Inne bardzo ważne reakcje to te, w których produktem utleniania węglowodorów jest aldehyd. Korzystając z aldehydu octowego jako przykładu, reakcje¹ te można przedstawić następująco:

CHjCHO + *OH - CH4CO* + H₂0    (4.25)

CH,CO* + 0₂ + M -*•    CH,C(0)00*    (4.26)

rodnik aceiyloperoksylowy

CH₃C(0)00* + *N0₂ ^    CH,C(0)00N0₂    (4.27)

bezwodnik azutowo nadoctowy

Nawiasy we wzorach niektórych substancji chemicznych wskazują, żc zarówno atom znajdujący się w nawiasie, jak 1 kolejny atom są przyłączone do jednego atomu węgla W tych szczególnych wzorach pojedynczy atom tlenu w nawiasie połączony jest z atomem węgla wiązaniem podwójnym. Pozwala to na przedstawienie wzoru w postaci liniowej.