2009 01 023028

G W v.til $. I. IXil'ty (Am(f voAr»nU \ttr- -ISBN 9?*4>4M5324'.1.0 by W PW SHi?

9. Hydrosfera

rozmnażają się przy powierzchni oceanu, lecz ich stężenie rośnie wraz z głębokością. Stężenie pierwiastków niebędących składnikami pokarmowymi, których obecność określona jest przez źródła atmosferyczne (ołów i wanad stanowią dobre przykłady), zmniejsza się wraz z głębokością w warstwie zmieszanej.

•    Poniżej warstwy zmieszanej występuje mctalimnion (określany również mianem ter-mokliny). obszar stałego spadku temperatury, rozciągający się kilkaset metrów.

•    Jeszcze głębiej znajduje się ogromna masa wody oceanicznej, sięgająca głębokości kilku km (najgłębszy punkt w oceanach znajduje się poniżej 11 ()(M) m w pobliżu wyspy Guam na południowym Pacyfiku). Ulega ona bardzo powolnemu mieszaniu z warstwami przy powierzchni oceanu. W obliczeniach czasów pobytu przytoczonych Uprzednio wzięto pod uwagę masy wód w całym oceanie.

Woda słodka

Woda słodka stanowi zaledwie 3% całkowitych globalnych zasobów wody. jednak jej znaczenie jest dużo większe niż udział ilościowy. Około 3/4 słodkiej wody znajduje się w polarnych czapach lodowych i górskich lodowcach, z czego 90% związane jest w antarktycznym lądolodzic. Jest to aktualne i potencjalne źródło wody o wysokiej czystości (istnieją propozycje użycia statków do holowania ogromnych gór lodowych do regionów, w których występuje deficyt wody słodkiej). Poza tym wiekowy lód z lodowców z Antarktyki. Grenlandii i innych miejsc jest cennym materiałem stosowanym w badaniach środowiskowych. W próbkach rdzeni lodowych uwięzione są pęcherzyki powietrza, co pozwala na rejestrację zmian warunków atmosferycznych w geologicznej skali czasu. Dysponujemy juz licznymi wynikami takich badań, dotyczącymi składu powietrza atmosferycznego, głównie stężenia ditlcnku węgla i pH opadów deszczu.

Większość pozostałej wody słodkiej znajduje się w gruncie. Jeśli woda znajduje się w porach gleby, ale okresowo ulega odparowaniu i wymianie na powietrze atmosferyczne. to jest określana mianem wilgoci »»• glebie. W przypadku gdy pory gleby lub skały są trwale wypełnione wodą — warunki nasycenia, poniżej zwierciadła wody — określamy ją wówczas mianem wody gruntowej. Niektóre terminy często stosowane przez geologów do określania stref występujących w glebie zostały przedstawione na rys. 9.2. Woda gruntowa stanowi około 20% zasobów wody słodkiej i jest szeroko stosowana w przemyśle, do nawadniania w rolnictwie i jako źródło do celów miejskich i domowych.

Zaledwie 0.5% zasobów wody słodkiej stanowią łatwo dostępne wody powierzchniowe — rzeki, stawy (zbiorniki) i jeziora. Pomimo to te 0,02% całkowitej ilości ziemskiej wody zdecydowanie dominuje w chemii środowiska, ponieważ jest ona łatwo dostępna i niezbędnie potrzebna do przetrwania i rozwoju wielu gatunków zwierząt i roślin na naszej planecie. Zazwyczaj zarówno ilość jak i jakość wód są przedmiotem troski.

Pod względem ilościowym zasoby wody słodkiej są nierównomiernie rozmieszczone. Na rysunku 9.3 przedstawiono rozmieszczenie zasobów wody słodkiej na naszym globie: ilości są wyrażone w- metrach sześciennych wody przypadającej rocznic na jed-