2009 01 024027

G. W N-jiliMfl S. J. fXjl!*r ( Ainur i'uA>»tdv.    iU)T

ISBN v?mu$M5>24-r o By WN PfcN 20iO

261

10.2. Wykresy dwóch zmiennych — diagramy pf/pH

linia 1 na rys. 10.2) przybliżone wartości ułamków trzech podstawowych postaci kadmu wynoszą: Cd²⁺ 0.29. CdCI* 0.64. CdCl₂ 0.07. Interesujący jest fakt. ze nawet przy bardzo małym stężeniu chlorków obserwuje się skłonność do tworzenia kompleksów'. W środku zatoki, t j. 144 km od brzegu, zasolenie wód powierzchniowych wzrasta do wartości lO^r. co odpowiada stężeniu (Cl ] = 0.16 mol • L ¹ (linia 2 na rys. 10.2). W tym punkcie ułamki molowe poszczególnych postaci wynoszą: Cd'* 0.04. CdCI* 0.52. CdCI? 0,33. CdCI, 0,10 i CdCI^ 0,01. W pobliżu wylotu z zatoki Chcsapcakc zasolenie wód powierzchniowych wynosi 23%<, a stężenie jonów chlorkowych |CI“ ] = 0.37 mol • I.^-1. Odpowiada to linii 3 na wykresie podziału. W tym przypadku ułamki postaci kadmu wynoszą: CdCI * 0.26, CdCl₂ 0.39, CdCIJ 0.29 i CdCl^" 0.06. Nic powinno dziwić to. że kadm obecny w wodach zatoki wykazuje coraz większą tendencję do tworzenia kompleksów z. jonami chlorkowymi przy wzroście zasolenia wód. Na podstawie powyższych danych i odpowiednich pomiarów całkowitego stężenia kadmu możemy oszacować ilość każdej z jego postaci w dowolnym punkcie ujścia rzeki.

Informacje dotyczące specjacji kadmu są bardzo pomocne w zrozumieniu problemu toksyczności tego pierwiastka. Kadm jest toksyczny dla ludzi i innych organizmów, łącznic z organizmami morskimi. Mechanizm jego toksycznego działania związany jest z jego zdolnością konkurowania z wapniem podczas wiązania pewnych białek. W środowisku morskim toksyczność kadmu jest ściśle związana z obfitością wolnych jonów Cd'⁺. ponieważ jego chlorokompleksy są znacznie mniej dostępne dla żywych organizmów. W konsekwencji miedzy absorpcją (wchłanianiem) kadmu przez organizmy i zasoleniem istnieje odwrotna zależność. Należy się więc spodziewać, że organizmy bytujące w zatoce Chcsapcakc u ujścia rzeki powinny gromadzić więcej kadmu. niż. podobne organizmy żyjące dalej w kierunku otwartego oceanu.

DO ZAPAMIĘTANIA

Wykresy jednej zmiennej wskazują, w jaki sposób stężenia rozmaitych postaci danego związku chemicznego zmieniają się w funkcji określonej jednej zmiennej — zazwyczaj pH lub stężenia określonego ligandu kompleksującego. Równania wyprowadzone dla różnych postaci substancji chemicznej można stosować do obliczenia ich stężeń w określonych warunkach.

10.2, Wykresy dwóch zmiennych — diagramy pf/pH

Oczywistym ograniczeniem wykresów rozkładu zarówno fosforu jak i kadmu jest to. że opisują zachowanie określonej substancji chemicznej w zależności od tylko jednej zmiennej. pH lub stężenia chlorków. W realnych układach złożonych występuje wiele zmiennych oddziałujących jednocześnie. Następnym krokiem prowadzącym do dokładniejszego opisu naturalnych ekosystemów w postaci graficznej jest sporządzenie wykresu dwu zmiennych. Na takich wykresach obszary istnienia dominujących indywi-