142

Pr złócc J**l red pruł dr lubJ K. PlirownlcKgo"Podstawy tuksyfculągii*. 'K';«r»xr«j 3006. ISBN k.V->i;h-.ł|>2 0 C by WNT

Metody allomctryczne są często wykorzystywane w modelach PB-PK, znajdujących coraz szersze zastosowanie również w toksykologu i nazywanych wtedy fizjologicznymi modelami toksykokinetyc/nymi <PBTKi Są one znacznie bardziej skomplikowane od wcześniej omówionych modeli kinetycznych, gdyż opisują szybkości procesów zachodzących w ustroju w układach widoprzcdziałowych oraz uwzględniają rzeczywiste parametry fizjologiczne, biochemiczne i metaboliczne organizmu (w tym nieliniową kinetykę typu Michaclisa-Mentcn), jak również właściwości fizykochemiczne badanego związku.

Modele PB-PK. PBTK pozwalają na dokładny opis losów substancji w organizmie określonego gatunku ssaków z wykorzystaniem danych fizjologicznych i biochemicznych charakterystycznych dla danego gatunku Zakłada się. że wielkości te zależą tylko od masy ciała osobnika, a do obliczeń przyjmuje się standardowe wielkości parametrów, np masę ciała myszy - 25 g. szczura - 250 g i człowieka - 70 kg Nic uwzględnia się wieku, płci i rasy. Nieznane wcześniej parametry 1'annakokinelyczne człowieka przewiduje się na podstawie eksperymentów przeprowadzonych na zwierzętach i z zastosowaniem metod allomctrycznych.

Modele PB-PK PBTK umożliwiają przewidywanie wielkości stężeń niezmienionego kscnobiotyku oraz jego metabolitów w organizmie inp. w osoczu) po podaniu okteślonej dawki np. drogą inhalacyjną lub pokarmową Są to modele uniwersalne i można je stosować do opisu toksykokinctyki kscnobioty-ków u różnych gatunków ssaków, jednak najważniejszym ich zastosowaniem jest modelowanie różnych procesów u ludzi.

Ważnym parametrem modeli PB-PK’PB I K jest szybkość przepływu krwi przez różne organy i tkanki Biologiczny pólokrcs eliminacji substancji z tkanki można obliczyć, znając szybkość przepływu krwi pracz tę tkankę, mierzoną objętością krwi przepływającej praez tkankę w ciągu sekundy Q (mi s), i objętość dystrybucji tej tkanki V, tml):

Biologiczny pólokrcs eliminacji, ty,i, stanowi kryterium, wg którego organy i tkanki przypisuje się odpowiednim przedziałom (kompartmentom)

Ogólny schemat modelu fizjologicznego uwzględniającego przepływ krwi pracz ważne organy i tkanki, połączone układem krążenia, pokazano na rys 5.14 Zmiany stężeń związku w każdym przedziale zalezą m in. od szybkości przepływu krwi. rozpuszczalności substancji w tkankach i objętości organów, a współczynnikiem proporcjonalności są odpowiednie stale szybkości.

Na przykład model inhalacyjnego wchłaniania styrenu przez człowieka (rys 5 15) uwzględnia, oprócz płuc, cztery grupy tkanek tkankę tłuszczową, mięśnie, tkanki bogato ukrwionc i tkanki metabolizujące twątrobę) Metabolizm ksenobiotyku w grupie tkanek metabolizujących można opisać

142    5. KINETYKA PRZEMIAN I WYDALANIA SUBSTANCJI TOKSYCZNYCH