klsti195

KulL/ZlAŁ ó. UPKAWA KO»LI.\    221

kowej i środkowo-północnej części wschodniej Europy jako chwast, rosnący w pszenicach i jęczmionach. Na północnej krawędzi dawnego zasięgu pszenicy miano je jakoby wziąć pod uprawę i stamtąd rozpowszechniło się dalej w kierunku północnym oraz zachodnim.

Zanim się jednak tę hipotezę przyjmie, należałoby gruntownie sprawdzić, jak dawną jest i jaki miała początek wyżej wspomniana hodowla żyta na Kaukazie etc. oraz w północnych Chinach. Warto też z drugiej strony dokładnie prześledzić szeroko rozpowszechniony, choć naogół rzadki już dziś zwyczaj zasiewania zbóż, rozmyślnie lub nieumyślnie zmieszanych. Zwyczaj to dobrze znany i Słowianom. Tak np. według listownej informacji p. Cz. Pietkiewicza na kijowskiej Ukrainie (pow. wasylkowski, gub. kijowskiej etc.) „w pszenicy każdego chłopa znajduje się zawsze co najmniej 7& żyta; mówią, źe to wynika z młócenia obu zbóż na jednem klepisku, ale wątpić można, czy taki jest powód istotny”.

Najdawniejsze znaleziska żyta pochodzą z okolic Wrocławia; archeolodzy datują je na VII—'VI wiek przed Chrystusem. Później zboże to występuje coraz częściej; zwłaszcza zaś często — już po N. Chr., w okresie wczesnohistorycznym w osadach słowiańskich. Starożytni Grecy i Rzymianie zapoznali się z żytem dopiero po N. Chr., i przy-tem jako ze zbożem uprą wianem nie przez nich, lecz przez ludy sąsiadujące z nimi od północy.

Za daleko zawiodłoby nas szczegółowe zastanawianie się nad dziejami wszystkich roślin uprawnych, znanych współczesnym włościanom nad Dunajem, nad Wisłą, czy też nad Wołgą. Historja wielu z nich, mających dziś pierwszorzędne znaczenie w gospodarce ludowej, jak np. kartofle i kukurydza, nie jest zresztą nikomu obca; wiemy wszyscy, jak niedawno rozpowszechniły się one w Europie. Mniej znane są dziele gryki, ale wiadomo, źe to zboże stosunkowo niedawno przybyło do nas ze wschodu (porówn. między in-nemi jego nazwy: tatarka, poganka etc.Y — Bezporównania dawniej zapożyczyli Słowianie od swych zachodnich sąsiadów marchew, cebulę,.. kapustę i.niektóre inne warzywa. Dzieje uprawy czosnku i kopru na ziemiach słowiańskich nie są jasne, ale najpewniej mamy tu do czynienia z roślinami hodowanemi od bardzo dawna. Do pradawnych warzyw, których hodowla zależnie od kraju i okolicy mniej lub więcej zanika, albo też całkiem została zarzucona, należy Atri-plex hortense L. (ob. § 14). — Być może tu i owdzie na południu Słowiańszczyzny uprawiają jeszcze Amarantus Blitum L.; pospolicie jednak roślina ta występuje tylko jako chwast jadalny (ob. § 15).

Prastarą rośliną uprawną Słowian jest mak (Papayer somnife-rum L.), należący, jak się zdaje, do najwcześniejszych nabytków kultury kopieniackiej czy rolniczej. Nasienie jego figuruje śród potraw obrzędowych; dziś jeszcze podają je u nas po miastach i dworach