klsti427

474. Pozostaje nam do omówienia obuwie. Składa się ono zwykle z małerjalnyeh onuezy albo dzianych pończoch oraz z obuwia właściwego w rodzaju kierpców, butów z cholewami i t. p. Ze pończochy pomimo ich obcych nazw w niektórych krajach, zajętych dziś przez Słowian, nie weszły w użycie dopiero w czasach ostatnich, lecz były znane oddawna, to nie ulega wątpliwości. Dokładnych jednak danych co do tego — brak. Wiemy tylko, że pończoch od wieków używano na Rusi, że najprawdopodobniej od bardzo dawna znane były w zachodniej części Słowiańszczyzny bałkańskiej i t. p.

Bardzo pospolite są on uczę. Począwszy od wschodniej połowy Słowiańszczyzny bałkańskiej poprzez Rumunję główny ich zasiąg dzisiejszy rozszerza się ku Polsce i krajom ruskim, niewyłączająe i Wielkorusi. Dawniej pospolicie były używane i na zachodnich krańcach Słowiańszczyzny, a ich nazwa powtarza się wszędzie u Słowian północnych oraz u Słoweńców.

Obuwie właściwe, używane przez Słowian, należy do czterech głównych rodzajów, a mianowicie składają się na nie: łapcie, drewniaki, chodaki (kierpce) i buty z cholewami. Łapcie są wyplatane techniką krzyżową z tasiem, sporządzonych z kory lipowej, wiązowej, łozowej i t. p.; używają ich na Wielko- i Białorusi oraz na północnych krańcach Małorusi (§§ 307, 333). W rdzennej Polsce już tylko zupełnie wyjątkowo można je dziś spotkać i przytem tylko na jej wschodnich kresach.

Zależnie od tego, jak są wykonane górne krawędzie łapci oraz jak jest sytuowana krzyżowa plecionka względem wzdłużnej osi obuwia, rozróżniamy dwa typy obchodzącej nas części odzieży: zachodni (fig. 413, i) i wschodni (fig, 413, 2). Łapcie zachodniego typu widywać można na obszarach północnej Małorusi, Polski i Białorusi a dalej na Litwie, Łotwie i w Estonji. Natomiast typ wschodni znajduje zastosowanie na południowej i północnej Wielkorusi, u Zyrjan, Czeremisów etc. Na terytorjach Finów właściwych (Suomi i Karelów) widzimy oba typy, przyczem zdaje się bezwzględnie przeważać wschodni, ale i zachodni można spotkać nawet w południowej Karelji. Jak daleko ku wschodowi sięga zwyczaj wyplatania i noszenia łapci, co do tego brak mi dokładnych wiadomości. W każdym razie według wyraźnych świadectw podróżników z XVIII wieku jeszcze Mordwini używali ich częściej niż innego obuwia; stosowały je także kobiety Wogułów; natomiast Baszkirowie nie znali ich wcale. — Łapcie są obuwiem bardzo taniem, ale też bardzo nietrwałem. Tak lipowe łapcie północno-wielkoruskic wystarczać mają podobno zimą na dni 10, latem zaś, w okresie gorących robót w polu, — niekiedy ledwie na 4.

Drewniaki, to jest obuwie całkowicie sporządzone z drzewa, noszone są tu i owdzie w Polsce środkowej i zachodniej, dokąd zo-